Albertine Donker

Chapter 11 368 in de darm en de macrofagen op slot gaan, een laag hepcidine gehalte zorgt er juist voor dat ze opengaan. Dus bij een (dreigend) ijzertekort schroeft de lever de hepcidine productie omlaag, andersom bij een (dreigend) ijzeroverschot juist omhoog. Overigens bestaat er nog een tweede regelsysteem dat de hoeveelheid ijzer op het niveau van de cel regelt. Dit is een ingenieus systeem dat werkt via het meer of minder af laten lezen van genen die bepalend zijn voor instroom en uitstroom van ijzer op celniveau (het lichaam als geheel kan dus geen ijzer uitscheiden, maar individuele cellen wel). Om het nog ingewikkelder te maken; beide regelsystemen werken op verschillende punten met elkaar samen. Tot zover de gezonde situatie. Bij een fors en aanhoudend ijzergebrek, bijvoorbeeld doordat iemand onvoldoende ijzer binnenkrijgt met de voeding of omdat iemand bloed verliest via een poliep in de darm, wordt het hepcidine regelsysteem overvraagd. Het lichaam is dan niet meer in staat het ijzergehalte op peil te houden en de patiënt ontwikkelt bloedarmoede. Vergelijk het met een oud, tochtig huis met enkel-glas dat u probeert warm te stoken terwijl het buiten vriest dat het kraakt. Typische klachten van bloedarmoede zijn bleek-zien, vermoeidheid en kortademigheid bij inspanning, zoals de trap oplopen of een eindje fietsen. Een ijzertekort leidt overigens niet alleen tot bloedarmoede. Ieder orgaansysteem in het lichaam heeft ijzer nodig, ook het brein bijvoorbeeld. Dit weten we uit studies met muizen en ratten, maar we zien hier ook aanwijzingen voor in de praktijk. Zo zien we bij peuters en kleuters met een ijzergebrek soms zogenaamde pica klachten. Dit houdt in dat het kind een onbedwingbare neiging ontwikkelt tot het eten van zaken die niet voor consumptie bestemd zijn, zoals zand of papier. Onlangs zag ik dit nog bij een patiëntje van mij, een kleuter van vijf jaar oud. In een onbewaakt ogenblik had hij zijn op papier meegebrachte laboratorium uitslagen helaas al opgegeten voordat hij aan mijn bureau zat….We denken dat dit fascinerende verschijnsel het gevolg is van een ijzertekort van de hersenen. Overigens liggen er nog veel onbeantwoorde vragen op dit terrein, maar daarover straks meer.