Albertine Donker

For Dutch Dummies 369 11 DEEL 1: LITERATUUR STUDIES EN KLINISCHE STUDIES Kind en ijzer De zeldzame vormen van bloedarmoede door een genetisch probleem in de ijzerstofwisseling, waar dit proefschrift over gaat, zien we op alle leeftijden. Dus zowel huisartsen, kinderartsen als internisten kunnen er mee te maken krijgen. Daarom is het cruciaal dat artsen alert zijn op de symptomen van deze aandoeningen en dat ze weten hoe ze de diagnose moeten stellen. Om vast te stellen dat een patiënt zo’n aandoening heeft, moet je eerst heel goed weten hoe de ijzerstofwisseling werkt bij iemand die gezond is, en dat kan afhangen van de leeftijd van de persoon. Een kind is namelijk geen mini-volwassene, dat was de eerste les die ik leerde tijdens mijn opleiding tot kinderarts. De anatomie en fysiologie bij een kind zijn echt anders dan bij een volwassene. Daarom hebben we een uitgebreide literatuurstudie gedaan om in kaart te brengen wat er bekend is over de ijzerstofwisseling tijdens de verschillende fasen van het leven; in de baarmoeder, op de kinderleeftijd en tijdens de adolescentie, tot aan de volwassenheid. En voor welke verschillende orgaansystemen ijzer belangrijk is, vooral tijdens de groei en ontwikkeling. Dit beschrijven we in hoofdstuk 2 . Uiteraard is er veel ijzer nodig voor de aanmaak van bloed, net als bij volwassenen. Het grote verschil is echter dat een volwassene alleen de afgebroken en gerecyclede oude rode bloedcellen moet vervangen door nieuwe, terwijl een kind ook extra rode bloedcellen moet maken vanwege de groei. Het circulerend bloedvolume bij een pasgeboren baby van 3 kg bedraagt ongeveer 250 ml, bij een volwassen man van 70 kg ongeveer 5 l; dat betekent een toename met een factor 20. U kunt zich voorstellen dat hier grote hoeveelheden ijzer voor nodig zijn. IJzer is echter ook van groot belang voor de groei van de spieren en botten, voor de rijping van het immuunsysteem, voor de vorming van de darmflora en voor de groei en ontwikkeling van het brein. Denk aan het voorbeeld van de kleuter met pica, die zijn papieren uitslag opat. De ontwikkeling van het brein is overigens een erg ingewikkeld proces, waar nog veel vragen en onduidelijkheden over zijn. Wel weten we dat het proces in verschillende, achtereenvolgende stappen verloopt en dat ijzer er een rol bij speelt. Proefdieronderzoek met muizen en ratten wijst uit dat de hoeveelheid ijzer die nodig is voor een optimale breinontwikkeling, per stap verschillend is. Dit impliceert dat de gevoeligheid van het hersenen voor schade door een ijzertekort (of juist een overschot) afhangt van het moment waarop dit optreedt. Het moeilijke van dergelijk onderzoek met muizen en ratten is altijd dat de resultaten ervan niet één op één vertaald kunnen worden naar kinderen. Er zijn echter klinische studies die suggereren dat blootstelling aan een ijzertekort bij