Ben van der Hilst

152 Recent gepubliceerd onderzoek naar de effecten van ditzelfde lob-project op het niveau van leraren (Draaisma, 2018) ondersteunt bovenstaande conclusies over de proposities. Draaisma constateert aan het begin van het project: “Voor veel docenten was het onduidelijk waarom hun managers hen vroegen om deel te nemen aan het trainingsprogramma. Dit gebrek aan gezamenlijke visieontwikkeling en individuele ondersteuning in de vorm van uitleg of gesprekken over de deelname aan het project duidde op de afwezigheid van collectief leren en transformationeel leiderschap in de scholen. Na de eerste meting concludeerden we dan ook dat de veronder- stelde voorwaarden voor onderwijsvernieuwing grotendeels afwezig ware” (p 142). Nadat later in het project meer duidelijkheid komt over de visie op lob, constateert Draaisma: “Hoewel deze visie duidelijk was werd deze niet door alle docenten onder- steund. Docententeams en individuele docenten bleken niet betrokken bij het ontwikkelen van visie en ambities met betrekking tot loopbaanbegelei- ding. Daarnaast hadden de docenten verschillende perspectieven op de rol die zij en hun scholen zouden moeten spelen in de ontwikkeling van de loopbaancompetenties van de studenten. Het gebrek aan een gedeelde en breed gedragen visie op loopbaanorientatie en -begeleiding belette de docenten en projectleiders verder collectief te leren. (….) Projectleiders benadrukten het belang van betrokkenheid van teamleiders en hogere managers door ondersteuning van de docententeams en individuele do- centen. Deze betrokkenheid bleek in veel gevallen afwezig“ (p142-143). Draaisma komt tot de eindconclusie: “De veranderde begeleiding van de studenten was onvoldoende conse- quent en duurzaam geborgd in de structuur van de scholen en ondersteu- ning van het management ontbrak in veel gevallen” (p144). De aanbevelingen van Draaisma om toekomstige innovaties beter te laten verlopen zijn echter meer gericht op procesinterventies dan op structuuringrepen. Overige conclusies De inhoud van het innovatieproces, het integreren van loop- baan oriëntatie en begeleiding in het gehele curriculum, vraagt om meer samenwer- king tussen de leraren van eenzelfde leerling. Dat geldt voor meer onderwijsveran-