Ben van der Hilst

171 6 Empirie Teamgericht organiseren Door waarnemingen te doen voor en na invoering van de TOS over de beoogde ef- fecten, kunnen de proposities die horen bij deze onderzoeksconditie, getest worden. Het ingrijpende karakter van de invoering van de TOS betekent ook dat er alleen scholen kunnen participeren met een nadrukkelijke eigen wens om de beoog- de doelen te realiseren en de TOS daartoe als geëigend middel zien. In de praktijk betekent dit dat het in eerste instantie vooral gaat om de wens van de schoolleider, die vervolgens in het implementatieproces het draagvlak bij de leraren moet zien te verwerven. Mede vanwege het ingrijpende karakter is voorafgaand aan het hoofdon- derzoek, waarbij negen scholen betrokken zijn, eerst in één andere school de onder- zoeksopzet beproefd. Scholen zijn gecompliceerde, dynamische en complexe organisaties in een complexe omgeving. Zij verschillen onderling in sterke mate. Dat maakt het bestuderen van effecten van interventies lastig. Door het model zo precies mogelijk te omschrijven en de betrokken schoolleiders de bouwstenen van het model zo goed mogelijk eigen te laten maken kan gezorgd worden voor een min of meer gelijke interventieopzet (in- troductie van eenzelfde organisatiemodel) in de verschillende scholen. De interventie zelf en de werking van het organisatiemodel is vervolgens onderhevig aan de eigen dynamiek en complexiteit van iedere school. Deze paragraaf doet eerst verslag van het verkennend onderzoek om de onderzoeksmethode in een school te testen (6.5.1). De (bijgestelde) methode is ver- volgens benut om de effecten van de invoering van de TOS te onderzoeken in zeven scholen voor po (6.5.2) en twee scholen voor so/vso (6.5.3). Tussen de drie delen van deze paragraaf zit telkens een tijdverloop van één jaar. Proposities die in deze drie onderdelen van het implementatieonderzoek aan de orde zijn • P4 Invoering van teams leidt tot meer manifestatie van professioneel handelen type 2. • P5 Invoering van de TOS leidt tot meer innovatiegemak. • P6 Invoering van de TOS leidt tot verhoging van het werkplezier van leraren. • P7 Invoering van de TOS leidt tot meer toevallige professionele ontmoetingen. • P8 Bij de invoering, het onderhoud en het laten werken van de TOS speelt de schoolleiding een belangrijke (cruciale) rol. • P9 Invoering van de TOS versterkt de verbindingen tussen en binnen het besturingssysteem en het productiesysteem.