Ben van der Hilst

173 6 Empirie Teamgericht organiseren ontwerpgericht onderzoek naar een geschikte onderzoeksopzet om de effecten van invoering van de TOS te onderzoeken als ook een eerste verkenning van die effecten. Methode De directeur en drie leraren, waaronder de onderbouwcoördinator, zijn afzonderlijk geïnterviewd over de beginsituatie op de school, dus voor de invoering van de TOS. De huidige organisatiestructuur is geanalyseerd met de directeur en het managementteam. Ervaren problemen, zoals te weinig professionele samenwerking, gemopper over veranderingen en werkdruk, zijn gerelateerd aan de organisatiestruc- tuur. Gedurende drie maanden is in een aantal bijeenkomsten met de directeur apart en met het managementteam in zijn geheel, de nieuwe structuur ontworpen. Gekozen is voor drie ‘bouwteams’ met ieder een bouwteamleider en daarnaast een klein aantal expertteams (zoal ‘rekenen’, ‘woordenschat’ en ‘pedagogisch klimaat’). Alle bouwste- nen van de TOS komen in de training aan bod. De training is in feite een ontwerp-work- shop om de schoolleider conceptdrager te maken. De nieuwe structuur wordt eerst op papier ontworpen, uitgaande van de actuele gegevens over leerlingaantallen en formatie. De leraren worden gedurende deze maanden op de hoogte gehouden van wat de nieuwe structuur zal betekenen. De TOS wordt ingevoerd en direct na de zo- mervakantie wordt in de nieuwe structuur gewerkt. Daarna is er met het MT, dat nu bestaat uit de directeur en drie bouwteamleiders , drie keer een bijeenkomst om de effecten en de voortgang te bespreken gedurende het eerste jaar. Daarnaast is de directeur nog twee keer extra geïnterviewd. Ook is na een half jaar en een jaar ge- sproken met een panel van drie leraren. De interviews zijn semigestructureerd, waarbij in het begin gebruik is gemaakt van de uitgebreide itemlijst voor de TOS en voor de variabelen professioneel handelen type 2, werkplezier en innovatiegemak, die eerder voor een mogelijk cross-sectioneel onderzoek ontwikkeld is (bijlage A). De gespreks- verslagen en conclusies zijn gedeeld met het managementteam. Op grond van de ervaringen met de uitgebreide itemlijst van de variabelen is gaande het onderzoek een scoringslijst ontwikkeld en benut, waarin de variabelen in korter zijn omschreven en de manifestatie ervan gescoord kan worden op een vijfpuntschaal (bijlage B). Met de directeur en met het managementteam is na een jaar teruggekeken naar de training die voorafging aan de invoering van de TOS. Bevindingen Bij het ontwerpen van de nieuwe structuur met de directeur en het managementteam valt op dat het voor betrokkenen lastig is om de vertrouwde manier van leidinggeven en organiseren ter zijde te schuiven. Er is twijfel of de leraren wel in staat zijn om het vereiste professionele gedrag te vertonen. Het toekennen van ruime bevoegdheden aan de onderwijsteams stuit op aarzeling. Er is behoefte om contro- lemechanismen vooraf in te bouwen. De plannen voor de nieuwe structuur worden welwillend ontvangen door het team, inclusief de nieuwe indeling in leerwegeenheden (groep 1-3, groep 4-6 en groep 7-8).