Ben van der Hilst

238 productiesysteem zo in te richten dat teams collectief de verantwoordelijkheid kunnen nemen voor de gehele ontwikkeling van de leerling. Die teams moeten dan over veel regelmogelijkheden kunnen beschikken en de ondersteunende systemen moeten die regelmogelijkheden van teams ondersteunen. Standaardisatie van bureaucratische systemen moet dus tot het noodzakelijke bepekt blijven. De moderne sociotechniek laat zien dat een integraal herontwerp van de organisatie tegelijkertijd de kwaliteit van de output, de kwaliteit van de arbeid en de kwaliteit van de arbeidsverhoudingen kan verhogen. Dat sluit aan bij de sturingsopgave die in dit onderzoek aan de orde is en ondersteunt de TOS als organisatiemodel om deze sturingsopgave te pareren. P4 Invoering van de TOS leidt tot meer manifestatie van professioneel handelen type 2. De sociotechnische benadering legt op twee manieren een verband tussen de herin- richting van de productiestructuur en de kwaliteit van de output: een taakteam neemt de verantwoordelijkheid voor het gehele product (de totale ontwikkeling van de leer- ling) in plaats van verantwoordelijkheid van individuen voor deelproducten en de grote regelmogelijkheden van het taakteam maakt het direct reageren op verstoringen mo- gelijk. De organisatiestructuur maakt ruimte voor gemotiveerde verantwoordelijkheid , een belangrijk kenmerk van professioneel handelen type 2. P5 Invoering van de TOS leidt tot meer innovatiegemak. De teamstructuur maakt het mogelijk om initiatieven van individuele medewerkers of teams, gebaseerd op ervaringen in het primaire proces (interne innovatie-impuls) direct om te zetten in veranderingen in het productieproces. Dus zonder stroperige bureaucratische omwegen. Externe innovatie-impulsen kunnen door een taakteam (onderwijsteam) naar eigen inzicht vertaald worden naar de eigen specifieke onder- wijspraktijk. P6 Invoering van de TOS leidt tot verhoging van het werkplezier van leraren. De gemotiveerde verantwoordelijkheid als gevolg van vergrote regelcapaciteit impliceert drie ‘mentale pijlers’ (Kuipers et al, 2010): kiezen (eigen keuzes kunnen maken), willen (men wil zich inspannen zonder dwang van anderen) en meedoen (mede vormgeven van de organisatie, beleid en visie). Deze pijlers zijn ook belangrijke voor het werkplezier van de professional. De sociotechnische benadering heeft ook als doel de kwaliteit van de arbeidsverhoudingen te verbeteren en dat draagt eveneens bij aan het werkplezier.