Ben van der Hilst

239 7 Theorie Teamgericht organiseren P8 Bij de invoering, het onderhoud en het laten werken van de TOS speelt de schoolleiding een belangrijke (cruciale) rol. De rol van de leiding bij het sociotechnisch herontwerp is van groot belang. Er wordt leidinggeven aan het ontwerpproces, aan de implementatie van het ontwerp en ver- volgens speelt de leiding een belangrijke rol bij het ondersteunen van de taakgroepen. Dat laatste vraagt een nieuwe manier van leidinggeven in vergelijking met de bureau- cratische organisatie. Wanneer de daarvoor benodigde competenties ontbreken bij de leidinggevende kan het ontwerp zelfs schipbreuk leiden. P9 Invoering van de TOS versterkt de verbindingen tussen en binnen het bestu- ringssysteem en het productiesysteem. Bij de schaalvergroting, die plaatsvindt bij het op afstand van de overheid zetten van onderwijsinstellingen in de jaren negentig, wordt het besturingssysteem flink uitge- breid terwijl het productiesysteem ongeveer eenzelfde structuur behoudt (zie hoofd- stuk 3). De uitbreiding van het besturingssysteem vindt plaats in de bureaucratische traditie van die tijd. Zowel in het besturingssysteem als het productiesysteem neemt de arbeidsdeling toe, waardoor de afstemmingsbehoefte sterk toeneemt. De versterk- te verticale sturing onder invloed van de new public management doctrine stuit op de nog steeds geïsoleerd optredende leraar in de klas. Het sociotechnisch ontwerp start bij de vormgeving van de productiestructuur en laat daarna het besturingssysteem nauw aansluiten bij de behoeften van de taakteams. De afstemmingsbehoefte tussen de leden van het taakteam is groot vanwege de gezamenlijke verantwoordelijkheid voor het eindproduct. Diezelfde verantwoordelijkheid koppelt, indien nodig de taak- teams in horizontale afstemming. Zowel de verticale als de horizontale verbindingen worden in het sociotechnisch ontwerp versterkt. Overige conclusies Het sociotechnisch ontwerpen van organisaties neemt als ver- trekpunt de inrichting van het productiesysteem die gebaseerd moet zijn op de visie en strategie ven de organisatie. Belangrijke keuzes daarbij zijn de soort arbeidsdeling en de mate van arbeidsdeling die in het productiesysteem worden toegepast. Het op- delen van de leerweg van de leerling is een van de soorten arbeidsdeling, want die leidt tot verschillende specialismen. De mate van arbeidsdeling bepaalt of de leerweg van een leerling op de basisschool in acht, vier of twee stukken wordt opgeknipt. Een andere soort arbeidsdeling is het opknippen van het curriculum binnen een jaar in meerdere vakken. Ook binnen deze soort kan weer een mate van arbeidsdeling wor- den bepaald: hoeveel specialisten zijn nodig voor de uitvoering van het curriculum. Andere soorten arbeidsdeling zijn die tussen uitvoeren en besturen, tussen ontwik- kelen en uitvoeren van het curriculum, tussen vakonderwijs en begeleiden, tussen be-