Ben van der Hilst

240 roepsvakken en algemene vorming, enzovoort. In het sociotechnisch ontwerp wordt gestreefd naar minimaliseren van de arbeidsdeling ten behoeve van kwaliteit van de organisatie en de arbeid. Dat leidt tot het inrichten van teams van verschillende ex- perts die samen verantwoordelijkheid nemen voor het eindproduct. En tevens door de arbeidsdeling tussen besturen en uitvoeren te minimaliseren door het toekennen van veel regelmogelijkheden aan deze teams om dit eindproduct te optimaliseren. Dat betekent dus dat het eindproduct goed gedefinieerd moet zijn. Definieert de school het eindproduct als ‘goed onderwijs’, dan leidt dat tot opleidingsteams, definieert de school de ‘gehele ontwikkeling van de leerling’ als eindproduct dan leidt dat tot het inrichten van onderwijsteams. De sociotechniek laat zien dat niet volstaan kan worden met het inrichten van zelfsturende teams, maar dat naast het opnieuw inrichten van de besturingsstruc- tuur ook de ondersteunende diensten en systemen betrokken moeten worden in het herontwerp. Zo moeten bijvoorbeeld ook onderwijsorganisatie en personeelsbeleid bij invoering van de TOS aangepast worden om de regelmogelijkheden van de teams te vergroten. Dit betekent onder meer minder centrale standaardisatie. 7.5 De lerende organisatie In zijn boek The Fifth Dimension (1990) onderzoekt Senge of en hoe bedrijven zich aanpassen aan nieuwe contexten, met andere woorden in hoeverre de organisatie lerend is. Daarbij gaat het niet alleen om veranderingen in de buitenwereld, maar ook veranderingen binnen het bedrijf, bijvoorbeeld wanneer de kwaliteit ergens in het bedrijf terugloopt. Een lerende organisatie kan snel en adequaat op veranderingen reageren. Op grond van zijn onderzoek komt Senge tot vijf aandachtspunten, die hij disciplines noemt. Daarmee geeft hij aan dat het regels zijn die het bedrijf moet hand- haven en waarbij eenieder constant alert is of naar deze disciplines geleefd wordt. 1. Persoonlijk Meesterschap Een organisatie kan alleen lerend zijn als alle leden lerend zijn. Constante ontwikkeling via reflectie, scholing en teamleren moet worden aangemoedigd. Alle leden zijn constant gericht op verbetering van hun performance.