Ben van der Hilst

247 7 Theorie Teamgericht organiseren leiderschap (Stoker, 2005). De eerste rol is het bewerkstelligen van de organisatiever- andering richting zelfsturende teams en de tweede rol is het vertonen van het nieuwe leiderschapsgedrag dat past bij zelfsturing. In de literatuur ligt de focus vooral op de eerste rol: het verandermanagement. Maar, zegt Stoker: “Het zou echter wel eens zo kunnen zijn dat de verklaring voor het falen van leidinggevenden bij verandering niet ligt in ‘rol 1’, maar in ‘rol 2’. Dan gaat het om de mate waarin leidinggevenden zelf in staat zijn om te veran- deren, en het voor de verandering gewenste leiderschap kunnen vertonen. De resultaten van een studie naar leiderschap bij zelfsturende teams leve- ren hier aanwijzingen voor” (p. 281). Uit haar onderzoek blijkt dat de wenselijke leiderschapsrol na invoering van zelfstu- rende teams door de organisatie en leidinggevenden zelf wordt beschreven als ‘coa- chend leiderschap’, maar dat na invoering van de verandering het gedrag van leiding- gevenden weinig in die richting opschuift in de ogen van de medewerkers. Bovendien constateert zij dat er geen bewijs is dat het gewenste coachend leiderschap effectief is. De waarnemingen in verschillende praktijksituaties, beschreven in hoofdstuk 4 en hoofdstuk 6 van deze studie wijzen ook op moeilijkheden met rol 2 bij leidinggeven- den. Veelal wordt die rolverschuiving door leidinggevenden aangeduid met ‘loslaten’ en ‘meer op je handen zitten’. Laloux en Obolensky laten zien dat het voorkomen van regressie en het bewaken van de waarden waarschijnlijk belangrijker zijn dan veran- dering van leiderschapsstijl. In Leadership for adaptility (Uhl-Bien & Michael, 2018) schrijven de auteurs: “Leadership for organizational adaptability differs from leading change in that, rather than focusing on how leaders can drive change top down, e.g., through vision and inspiration it addresses how leaders can position orga- nizations and the people within them to be adaptive in the face of complex challenges. It taps into current requirements for organizations and those within them to be exible, agile and adaptive in response to changes asso- ciated with a volatile and often unpredictable world. (…) It is a multi-faceted concept that uses a systems-level approach to designing adaptive organi- zational structures, enabling networked interactions, nurturing innovation, and providing leadership development that fosters collaboration (e.g., so- cial capital) along with individual performance (e.g., human and intellectual capital)” (p. 89).