Ben van der Hilst

251 7 Theorie Teamgericht organiseren ganiseerd en geregeld systeem) verstart het systeem, waardoor de lokale interacties en het samenspel daartussen te weinig kans krijgen om tot emergentie te komen. In deze zin kan de zoektocht naar de optimale inrichting van de ambidextere arbeids- organisatie beschreven worden als een zoektocht naar de optimale waarde van de entropie van het sociaal complex adaptieve systeem. De waarde van de entropie kan gestuurd worden door de inrichting van een eenvoudige organisatiestructuur met een beperkte set regels en feedbackloops. Het leiderschap in de ambidextere organisatie richt zich dus niet zozeer op het implementeren van veranderingen, maar vooral op het zodanig positioneren van actoren dat er een maximale kans is dat gelijktijdig met een hoogwaardige dagelijkse productie, ideeën kunnen opborrelen in antwoord op veranderende omstandigheden. De theorie over sociaal complex adaptieve systemen is niet een sociaalwe- tenschappelijk theorie, zoals de andere theoretische invalshoeken, waarbij getracht wordt sociale verschijnselen te verklaren. Het is meer een zienswijze of beschrijvings- wijze waarbij met geleende taal uit de bètawetenschappen een theoretisch construct wordt gemaakt van de complexe sociale werkelijkheid. Toeval en onvoorspelbaarheid zijn belangrijke ingrediënten binnen dat construct. De relatie tussen macroscopische eigenschappen van het systeem (bijvoorbeeld tussen de organisatiestructuur van een organisatie en de wendbaarheid) kan alleen benoemd worden als een waarschijnlijk- heidsrelatie. De organisatiestructuur beïnvloedt op onvoorspelbare wijze de talloze lokale interacties en de daaruit voortkomende beïnvloeding van de wendbaarheid gaat eveneens langs een onvoorspelbare weg. Conclusie ten aanzien van de proposities De zwakke verbindingen in de organi- satiestructuur van scholen (vrijblijvende verbanden) leiden ertoe dat er onvoldoende feedbackloops zijn en weinig informatie-uitwisseling tussen de actoren. Dat duidt erop dat deze scholen gekarakteriseerd zouden moeten worden als chaotisch (te hoge en- tropie) in plaats van complex adaptief. Een chaotisch systeem past zich moeilijker aan wanneer nieuwe ontwikkelingen zich voordoen. In scholen zonder de TOS zullen on- derwijskundige veranderingen (aanpassingen aan nieuwe omstandigheden) moeilijker verlopen (propositie 3). De TOS levert een beperkte set regels, die de waarschijnlijkheid van beteke- nisvolle interacties binnen en tussen subsystemen (onderwijsteams en expertteams) verhogen. De geconstateerde toename van toevallige professionele ontmoetingen na invoering van de TOS draagt extra bij aan het aantal interacties en de intensiteit daarvan. Het samenspel van onderwijsteams en expertteams (met steeds een personele overlap) en de verbinding tussen de onderwijsteams in het locatieberaad zorgen voor knopen in de netwerkstructuur waar informatie zich door de organisatie kan verspreiden. De TOS verlaagt op deze wijze de entropie van het systeem zodanig dat het de overgang maakt van chaotisch naar complex adaptief. Het vraagt van de