Ben van der Hilst

269 8 Conclusies Teamgericht organiseren De gevalideerde ontwerpstelling kan nu op grond van de gevalideerde pro- posities volgens de cimo-logica (zie hoofdstuk 5) als volgt worden geherformuleerd: In scholen, die doorgaans gekenmerkt worden door zwakke verbindingen in de organisatiestructuur, verhoogt de invoering van de TOS, door het versterken van deze verbindingen, de waarschijnlijkheid van meer mani- festatie van het professioneel handelen type 2, vergroting van het innova- tiegemak, verhoging van het werkplezier en een toename van het aantal toevallige professionele ontmoetingen. 8.2 Verbetering van de TOS De bevindingen in hoofdstuk 6 en hoofdstuk 7 leiden ook naar een aantal verbete- ringen van de TOS. Een aantal van deze verbeteringen zijn gaandeweg de onder- zoeksperiode al benut bij het adviseren van scholen. Procesbegeleiders in plaats van teamleiders Bij de beschrijving van de TOS (zie de bouwstenen in figuur 4.1) is sprake van ‘teamleiders’. Hoewel de beschreven rol duidelijk maakt dat de teamleider niet de hiërarchisch bovengeschikte van het team of de teamleden is, maar vooral de processen in het team moet faciliteren, roept de benaming ‘teamleider’ verwarring op. Belangrijke oorzaak daarvan is dat veel scho- len deze functie kennen als onderdeel van het middenmanagement. Daarom is het beter om te spreken van procesbegeleider. Bij scholen die de TOS invoeren, blijkt de procesbegeleider een belangrijke rol te spelen. Verschillen in functioneren van teams worden door schoolleiders toegeschreven aan verschillen in de competenties van de procesbegeleiders. Als noodzakelijke competenties worden genoemd het zowel technisch leiden van teambijeenkomsten (agendabewaking, besluitvorming, et cetera) als ook het effectief bespreekbaar maken van (sociaal-emotionele) processen in het team. Daarnaast wordt belangrijk gevonden dat de procesbegeleiders conceptdra- gers zijn, zowel ten aanzien van de onderwijskundige visie van de school als ook van de in en outs van de TOS. Belangrijke opgave van de procesbegeleiders is ervoor te zorgen dat het team de collectieve verantwoordelijkheid waarmaakt voor de op- timale ontwikkeling van de leerlingen. Zowel schoolleiders als leraren geven aan dat de benodigde competenties voor deze rol niet vanzelfsprekend bij leraren aanwezig is en dat aanvullende scholing daarvoor vereist is. Schoolleiders geven aan dat er verschillende ‘opwaartse krachten’ een rol spelen, waardoor de procesbegeleider bo- ven het team geplaatst dreigt te worden. Teamleden kunnen zo’n positieverandering faciliteren door meer aan de procesbegeleider over te laten, de schoolleider kan in de