Ben van der Hilst

270 verleiding komen de procesbegeleiders in een middenmanagementpositie te plaatsen en ook de procesbegeleider zelf kan zich in een dergelijke positie manoeuvreren. Het eist alertheid, zeker in die situaties waarin al sprake was van een teamleider, om deze opwaartse krachten te herkennen en tegen te gaan. Leraren en schoolleiders geven aan dat dit belangrijk is om de teams goed te laten functioneren. Een belangrijk mid- del om te voorkomen dat procesbegeleiders ‘ongemerkt’ een leidinggevende positie krijgen, is om de leidinggevende taken in het team goed te verdelen. Ook het trainen van procesbegeleidersvaardigheden van steeds meer leraren in een team, versterkt de gelijkwaardigheid en daarmee de collectiviteit in het team. Positie van het afdelingsoverleg of afdelingsberaad In het verlengde van het vorige verbeterpunt ligt de positie van het afdelingsberaad. Dit wordt gevormd door de procesbegeleiders van de teams in de afdeling samen met de schoolleider. Het ‘naar boven halen’ van de procesbegeleiders kan leiden tot het functioneren van het afdelingsberaad als een managementteam van de afdeling. Het afdelingsberaad wordt dan de plek waar besluiten worden genomen die uitgevoerd worden door de onderwijsteams, waardoor een deel van de verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de onderwijsteams wordt afgenomen. Het afdelingsberaad is bedoeld om teamo- verstijgende zaken met elkaar te bespreken, waarover de afzonderlijke teams niet zelf kunnen besluiten omdat het besluit ook andere teams raakt. De onderwijsteams mandateren dan de besluitvorming naar het afdelingsberaad. In het begin van het on- derzoek werd het afdelingsberaad (dat soms ook MT werd genoemd) boven de teams in het organogram geplaatst, hetgeen bijdraagt aan bovengenoemde verwarring. Het afdelingsberaad kan beter tussen de onderwijsteams gepositioneerd worden in het organogram in plaats van boven de teams, zodat de functie ervan beter begrepen wordt. Een tweede functie van het afdelingsberaad is ondersteuning van de procesbe- geleiders. De schoolleider kan daarbij een voorbeeldrol vervullen door zorg te dragen voor de procesbegeleiding in het afdelingsberaad. Mandatering van bevoegdheden Een punt dat bij de invoering van de TOS (of het overwegen ervan) veel discussie oplevert, betreft de bevoegdheden van met name de onderwijsteams. Bij schoolleiders is er aarzeling over het toekennen van vergaan- de bevoegdheden aan de teams. Schoolleiders benoemen veelvuldig hun angst voor controleverlies en fragmentatie van de organisatie, en de angst hun verantwoorde- lijkheid als schoolleider niet meer te kunnen waarmaken. De overdracht van macht is echter essentieel voor het goed functioneren van de TOS. Dit probleem is wellicht op te lossen door met behoud van de hiërarchische structuur de machtsoverdracht formeel te regelen via het mandaat. Van de juridische vormen van machtsoverdracht in het openbare bestuur, is in het onderwijs formeel alleen mandateren mogelijk. Daarbij behoudt het bestuur de eindverantwoordelijkheid (dat kan niet anders), maar wor-