Ben van der Hilst

277 8 Conclusies Teamgericht organiseren Katalytisch mechanisme Invoeren van de TAO is door deze paradigmaveranderin- gen niet eenvoudig. Bovendien zijn er soms lastige technische ingrepen nodig in de onderwijsorganisatie, die eerst gebaseerd is op de sterke arbeidsdeling in de produc- tiestructuur. Niettemin behelst de verandering een vereenvoudiging van de organisa- tiestructuur en blijven een groot aantal elementen van de beroepsuitoefening voor le- raren hetzelfde. De ingewikkelder geworden leervraag van leerlingen wordt tegemoet getreden met een vereenvoudiging van de productiestructuur en dientengevolge ook van de besturingsstructuur. Vanwege de eenvoud van het organisatiemodel en vanwe- ge de waargenomen substantiële effecten van invoering van de TAO, kan aansluiting gezocht worden bij de theorie over katalytische mechanismen (Collins, 1999): een re- latief beperkte ingreep brengt de doelen van de organisatie substantieel dichterbij. Collins heeft verschillende van zulke succesvolle, vaak creatieve ingrepen bestudeerd en komt tot de volgende vijf karakteristieken van een katalytisch mechanisme: • Een katalytisch mechanisme leidt tot de gewenste resultaten op een onvoorspelbare wijze. Deze studie toont weliswaar aan dat invoering van de TAO het waar- schijnlijk maakt dat kwaliteit, wendbaarheid en werkplezier toenemen, maar welke acties teams ondernemen om de ontwikkeling van een leerling op een hoger plan te brengen, kan niet voorspeld worden. • Bij een katalytisch mechanisme vindt machtsdeling plaats over velen ten faveure van het geheel, vaak tot groot ongemak voor degenen die traditioneel de macht hebben. Kenmerkend voor het invoeren van de TAO is dat daarmee macht wordt herverdeeld over teams en individuele leraren. En juist deze machtsver- schuiving is voor veel schoolleiders lastig. • Een katalytisch mechanisme heeft ‘tanden’. Hiermee wordt bedoeld dat het mechanisme onontkoombaar leidt tot anders handelen. Het is niet te negeren, men kan niet op de oude voet verder. Invoering van de TAO leidt onmiskenbaar tot nieuw gedrag van leraren in onderwijsteams en expertteams. In deze kleine teams kunnen leraren zich bijvoorbeeld moeilijk onttrekken aan samenwerking met collega’s.