Ben van der Hilst

301 9 Opbrengst Teamgericht organiseren Figuur 9.3. Het organogram op school- of afdelingsniveau g. Congruentie in de gehele organisatie In veel schoolorganisaties waar (opleidings)teams zijn ingevoerd, is het organogram boven de teams niet veranderd. Van de teams wordt verwacht dat leden elkaar ho- rizontaal sturen, dat wil zeggen samenwerken en samen leren. Dat vindt dan echter plaats in een verder verticaal georganiseerd besturingssysteem. Van de opleidings- teams wordt dan verwacht dat zij collectief verantwoordelijkheid dragen voor het onderwijs in de betreffende afdeling, terwijl in de bovenliggende managementteams of directieberaden die collectieve verantwoordelijkheid niet gedefinieerd is. Dat leidt vaak tot misverstanden bij het sturen in de organisatie. De leerprocessen die in op- leidingsteams worden verwacht, worden dan niet weerspiegeld en voortgezet in de leerprocessen op de andere niveaus, hetgeen ten koste gaat van de wendbaarheid van de gehele organisatie. Leidinggevenden geven bovendien aan dat zij het als nuttig ervaren om zelf aan den lijve te ervaren wat het is om collectieve verantwoordelijkheid te dragen. Dat helpt hen bij het ondersteunen van de teams. Ook voor schoolleiders is ‘collectieve verantwoordelijkheid’ vaak een lastig begrip. h. Visie op onderwijs en visie op de organisatie Vrijwel alle scholen hebben een visie geformuleerd op het onderwijs dat zij willen ver- zorgen. Veel minder vaak wordt een uitgewerkte visie aangetroffen op de inrichting van de arbeidsorganisatie en de daarbij horende sturingsfilosofie. Bij school X spelen die beide visies, die bovendien congruent met elkaar zijn, een belangrijke richtinggevende rol voor het handelen van leraren en schoolleider, en voor de inrichting van de organi- satie. Explicitering van de visie op de organisatie kan helpen bij het tegengaan van re- gressieverschijnselen en maakt nieuwkomers duidelijk wat er van hen verwacht wordt.