Ben van der Hilst

311 10 Discussie Teamgericht organiseren Collectieve verantwoordelijkheid sluit individuele verantwoordelijkheid van teamleden geenszins uit. In tegendeel: de ‘hoofdelijke aansprakelijkheid’ van ieder teamlid voor het totale resultaat is juist een uitbreiding van de individuele verantwoor- delijkheid voor de eigen bijdrage aan het totale resultaat. Bevoegdheden De slagkracht en het eigenaarschap - een belangrijk element van de motivatie - van een team worden bevorderd door het in lijn brengen van de bevoegd- heden met de verantwoordelijkheden. Omdat de verantwoordelijkheid van een onder- wijsteam groot is, dient ook de bevoegdheid van het team groot te zijn. Vanuit het dominante sturingsparadigma betekent dat een overdracht van regelcapaciteit van het besturingssysteem naar het productiesysteem. De studie levert een voorbeeld van een eenvoudig en ruim bevoegdheidskader dat voor onderwijsteams hanteerbaar is. Het aantal teamleden Het optimale aantal teamleden kan niet los gezien worden van taken en verantwoordelijkheden van een team. Het aantal leden van een onderwijsteam wordt bepaald door het aantal verschillende experts dat nodig (of gewenst) is voor de begeleiding van een leerling gedurende een (deel van een) opleidingstraject. In deze studie zijn goede ervaringen opgedaan met teamgroottes van drie tot zeven leraren. Grotere aantallen leiden tot mogelijk ongewenste fragmentering van het curriculum en bovendien wordt het dragen van collectieve verantwoordelijkheid steeds lastiger bij oplopende aantallen teamleden. Er zijn dus zowel onderwijskundige (tegengaan van fragmentering) als sociaalpsychologische redenen (collectieve verantwoordelijkheid dragen in een team) om het aantal leden van een onderwijsteam te beperken. Maatwerk en integratie In de adviespraktijk op het gebied van de onderwijsorgani- satie zijn twee tendensen zichtbaar in de vraagstelling van scholen. Enerzijds is er het streven naar meer geïndividualiseerd onderwijs. Anderzijds streven scholen naar meer integratie van vakken of van theorie en praktijk of van beroepsgerichte vakken en algemeen vormende vakken. De oplossing wordt vrijwel altijd gezocht in een heront- werp van de onderwijsorganisatie . Daarbij is de neiging om voor beide streefrichtingen de onderwijsorganisatie ingewikkelder te maken. Voor meer maatwerk wordt bijvoor- beeld de oplossing gezocht in meer keuzevakken en voor het integratiestreven wordt de oplossing gezocht in aparte projectmiddagen. Beide oplossingen in de onderwijs- organisatie leiden tot meer versnippering en meestal ook tot meer leraren die betrok- ken zijn bij een leerling. De focus op de onderwijsorganisatie als aangrijpingspunt voor de oplossingen weerspiegelt de gangbare productdefinitie: zorgdragen voor goed onderwijs. De vorming van sterke onderwijsteams kan echter beide streefrichtingen ondersteunen zonder de onderwijsorganisatie te compliceren. Een onderwijsteam met veel regelmogelijkheden kan in nauw contact met de leerling particuliere oplos- singen organiseren voor individuele leervragen. En het onderwijsteam is bij uitstek de