Ben van der Hilst

320 Tekenen van het organogram In deze studie wordt de schoolorganisatie als be- langrijk sturingsdomein geïdentificeerd. Het interactief tekenen van het organogram met een aantal tekenafspraken, blijkt een effectief onderzoeksinstrument te zijn voor de analyse van de organisatiestructuur. Deze analyse kan vervolgens verbonden wor- den met sturingsprocessen in de organisatie, bijvoorbeeld innovatieprocessen. Het visualiseren van de organisatiestructuur levert een veel rijkere opbrengst dan alleen het vertellen erover. Een eenvoudige set tekenregels (zie paragraaf 6.2) zorgt voor een eenduidige manier van benoemen van actoren en het onderscheiden van lijn- en staffuncties. 10.4 Beperkingen van deze studie Risico van bias In dit ontwerpgericht wetenschappelijk onderzoek is de onderzoe- ker tevens ontwerper en adviseur bij de bèta-testing. De lange ervaringen als school- leider en adviseur met het model kan mogelijk leiden tot een zodanige identificatie met het succes van het model, dat dit leidt tot vooringenomenheid bij het waarnemen in de praktijk ( self serving bias ). Om dit te ondervangen, is een veelheid aan praktijk- gebieden onderzocht met in ieder gebied meerdere scholen en een multiperspectieve theoretische verdieping. Een tweede soort bias in deze studie, die ook samenhangt met het adviseurschap, wordt gevormd door de gerichtheid op het problematische bij de analyse van scholen. Dat neemt mogelijk het zicht weg op positieve uitwerkingen van de organisatiestructuur op de kwaliteit van de processen in de school, die daar- door onbenoemd blijven. Zelfrapportages Een tweede beperking wordt gevormd doordat gewerkt wordt met zelfrapportages vanuit de scholen. Een voordeel daarvan is de rijkdom aan data die de gesprekken en interviews met panels van leraren en schoolleiders opleveren, nadeel is de subjectiviteit bij het beoordelen van de effecten. Wellicht kan dit bij vervolgon- derzoek ondervangen worden, door naast de panelgesprekken gevalideerde vragen- lijsten over de effecten te benutten. Sociale wenselijkheid De sociale wenselijkheid van positieve resultaten doet zich mogelijk ook bij de betrokken schoolleiders voor, vanwege de inspanningen die zij ple- gen om de TOS te implementeren. In het conceptueel model van de ontwerpstelling worden de effecten van invoering de TOS toegeschreven aan de veranderde organi- satiestructuur (die door de schoolleider wordt ingevoerd). Het onderzoek laat zien dat de schoolleider een cruciale rol speelt bij ontwerp, invoering en het laten werken van de organisatiestructuur. Verschillen tussen effecten hangen ook samen met verschil-