Ben van der Hilst

332 Propositie over de rol van de schoolleider: P8 Bij de invoering, het onderhoud en het laten werken van de TOS speelt de schoolleiding een belangrijke (cruciale) rol. Propositie over het generatieve mechanisme, over waarom de effecten bereikt worden door dit organisatiemodel: P9 Invoering van de TOS versterkt de verbindingen tussen en binnen het bestu- ringssysteem en het productiesysteem. De proposities zijn langs twee parallelle lijnen onderzocht: in de empirie en in de lite- ratuur. Het empirisch onderzoek omvat vijf deelonderzoeken onder drie verschillende onderzoekscondities: scholen die geen TOS hebben ingevoerd, scholen die de TOS al langer geleden hebben ingevoerd en scholen die de TOS recentelijk invoerden. Daar- naast is in literatuur gezocht naar een aantal invalshoeken, die de waarnemingen in de praktijk over de proposities kunnen verdiepen. De kennisverwerving, waarover dit proefschrift rapporteert, kan worden beschouwd als een iteratief proces tussen deze twee onderzoekslijnen. Empirisch onderzoek Om de proposities over de situatie waarin geen TOS is in- gevoerd te onderzoeken, is van 150 scholen zonder TOS uit alle onderwijssectoren de organisatiestructuur geanalyseerd aan de hand van het interactief en methodisch tekenen van het organogram van de scholen. Verbinding is gelegd tussen de organisa- tiestructuur en veranderingsprocessen in de school. Daarnaast is bij 25 mbo-scholen, eveneens zonder TOS, die participeren in een landelijk innovatieproject (verbeteren van loopbaanoriëntatie en -begeleiding) onderzocht hoe de receptie verloopt van deze externe innovatie-impuls. Vooral is gekeken naar de invloed van kenmerken van de organisatiestructuur op het implementatieproces in de school. Deze twee onder- zoeken leveren gegevens voor de validering van de eerste drie proposities. Om de effecten van de TOS te onderzoeken (proposities 4 t/m 9) is een interventie-onderzoek uitgevoerd bij tien scholen, die met de TOS starten. Bij dit (in- vasieve) interventie-onderzoek worden schoolleiders eerst getraind om de TOS in te voeren, waarna zij de TOS implementeren in hun school en de effecten van invoering onderzocht worden. Data over de effecten zijn verzameld via interviews van leraren- panels en schoolleiders. Daarbij is gebruik gemaakt van een scoringslijst voor deze effecten. Ook is gekeken naar twee scholen die langer geleden de TOS invoerden De ervaringen uit de adviespraktijk worden als vijfde deelonderzoek van het empirisch onderzoek gerapporteerd. Het betreft veertig adviestrajecten met betrek- king tot de organisatiestructuur van scholen, waarbij de TOS wordt ingevoerd of als alternatief wordt overwogen.