Ben van der Hilst

335 Bevindingen in de theorie Omdat de woorden professional, professioneel en pro- fessionaliteit vaak verbonden worden met het beroep van leraar (ook in deze studie) is gezocht naar afbakening van deze begrippen. Op grond van de inhoud van het be- roep en gebezigde definities in de literatuur wordt geconcludeerd dat de leraar als professional beschouwd kan worden. De beschrijving van professioneel handelen type 1 en type 2 sluit aan op deze conclusie. De literatuur over professionaliseren laat zien dat collectief leren rond de werkplek een krachtige leeromgeving is voor leraren. De literatuur over de professionele leergroep laat zien dat wederzijdse afhankelijkheid dit leren bevordert. Dit ondersteunt het verankeren van de samenwerking in de orga- nisatiestructuur, zoals in de TOS het geval is. De literatuur over gedeeld leiderschap laat zien dat het professioneel handelen van leraren gebaat is bij het vervullen van leiderschapsrollen, het leiding geven aan veranderingsprocessen. In de TOS vindt deze overdracht van leiderschap plaats in combinatie met de overdracht van bevoegdheden. De moderne sociotechniek pleit voor een integraal (her)ontwerp van de or- ganisatie, te starten bij de productiestructuur , waarbij het streven is de organisatie zo eenvoudig mogelijk in te richten om complexe taken aan te kunnen. In een bureaucra- tische organisatievorm leidt een complexere opgave van de organisatie doorgaans tot een complexere organisatie met meestal verder toenemende arbeidsdeling. Een mid- del tot vereenvoudiging van de organisatie is het inrichten van taakteams die verant- woordelijkheid kunnen nemen voor een gehele taak of een geheel product. Wanneer het team daarbij veel regelmogelijkheden heeft, is het in staat om snel te reageren op verstoringen in het productieproces. Bovendien leidt dit tot verhoging van het werk- plezier. Scholen worden gekenmerkt door een grote mate van arbeidsdeling: iedere leraar is verantwoordelijk voor een gedeelte van de ontwikkeling van een leerling. Vaak kent de organisatie wel een mentor of studieloopbaanbegeleider, maar deze heeft geen coördinerende bevoegdheden naar de andere leraren van de leerling. Wanneer niet het verzorgen van goed onderwijs de gehanteerde definitie is, maar de ontwikke- ling van de gehele leerling, ligt het voor de hand onderwijsteams in te richten van de leraren die bij een leerling betrokken zijn. Ruime bevoegdheden van het team maken het mogelijk om (direct) te reageren bij verstoringen van die ontwikkelingen. In de theorie over de lerende organisatie wordt het belang benadrukt van de samenwerking in teams als schakel tussen individueel leren en organisatieleren. Sterke teams bevorderen het individueel leren en tegelijktijdig zijn het schakelpunten waarlangs interne en externe innovatie-impulsen hun weg vinden van en naar indivi- duen en de organisatie als geheel (wendbaarheid). De individuele ontwikkeling van teamleden ( persoonlijk meesterschap ) ondersteunt weer het leren in de teams. Het professioneel handelen van leraren (vooral type 2) wordt bevorderd door krachtige teams en vice versa. Samenvatting Teamgericht organiseren