Ben van der Hilst

337 woordelijkheid voor de gehele ontwikkeling van de leerling waargemaakt kan worden. Bij een opleidingsteam ligt de focus op het samen vormgeven van het onderwijs, bij een onderwijsteam op de (gehele) ontwikkeling van leerlingen. In een onderwijsteam is ieder lid aanspreekbaar op de gehele ontwikkeling van de leerling, een gevolg van de collectieve verantwoordelijkheid van het onderwijsteam, die in het organisatie- model gedefinieerd wordt. De focusverschuiving van de verantwoordelijkheid voor het verzorgen van onderwijs naar de verantwoordelijkheid voor de ontwikkeling van de leerling en de definiëring van het onderwijsteam als actor om deze (collectieve) verantwoordelijkheid waar te maken houden twee paradigmaveranderingen in voor leraren en schoolleiders. Een belangrijke uitbreiding van het organisatiemodel betreft de rol van de schoolleider. De resultaten van het onderzoek wijzen erop dat invoering van de TOS een paradigmaverandering voor schoolleiders vereist. De schoolleider speelt niet al- leen een belangrijke rol bij het ontwerpen en het implementeren van de teamgecen- treerde organisatiestructuur, maar maakt met zijn/haar handelen binnen de nieuwe structuur, ook deel uit van de TAO. Dit handelen kan worden aangeduid met nabij leiderschap : de schoolleider ondersteunt de teams en de teamstructuur en richt het handelen steeds op het beter laten functioneren van de teams. Het sturen op kwaliteit, wendbaarheid en werkplezier betekent het optimaliseren van de teamstructuur en het functioneren van de teams. Dat is dus een andere rol dan het leidinggeven aan veran- dering en een gerichtheid op de individuele leraar. Dit betekent een verandering van het dominante sturingsparadigma, dat geworteld is in het new public management. De drie geëxpliciteerde paradigma-veranderingen maken onderdeel uit van de presenta- tie van het organisatiemodel. De verbetering en verrijking van het organisatiemodel. waarbij in feite alle elementen van de arbeidsorganisatie betrokken zijn, geven aanleiding om niet langer meer te spreken van de teamgecentreerde organisatiestructuur (TOS) maar van de teamgecentreerde arbeidsorganisatie (TAO). De ambitie van het onderzoek is om een gevalideerd hulpmiddel op te leve- ren voor schoolleiders bij het sturen op kwaliteit, wendbaarheid en werkplezier. Het onderzoek laat zien dat mede door bovenvermelde drie paradigmaveranderingen er sprake is van een gelaagd organisatiemodel. Dit stelt extra eisen aan de presentatie van het hulpmiddel. Gekozen is om de TAO in een bepaald didactisch model te presen- teren, zodat niet alleen het technisch ontwerp, maar ook de onderliggende principes duidelijk zijn. Kern van het ontwerp wordt gevormd door het onderwijsteam: een kleine groep leraren neemt collectief de verantwoordelijkheid voor de gehele ontwikkeling van een leerling waarbij het team over zeer ruime regelmogelijkheden beschikt. Dat leidt tot een relatief eenvoudige organisatie waarbij alle andere elementen van de arbeidsorganisatie gericht zijn op het zo goed mogelijk laten functioneren van deze teams. Belangrijke pijlers onder dit model zijn het gedefinieerde professionele hande- Samenvatting Teamgericht organiseren