Ben van der Hilst

47 2 Sturingsopgave Teamgericht organiseren intensief en actief bezig houden met dit domein, in nauwe samenwerking met leraren, halen betere resultaten dan scholen waar dit niet het geval is (Krüger et al., 2007). Men noemt dit het positieve effect van onderwijskundig leiderschap. e. Sturingsdomein schoolorganisatie Met schoolorganisatie wordt in het sturingsschema (figuur 2.4) de organisatiestruc- tuur van de school bedoeld. Marx (1975) introduceerde de term schoolorganisatie om de organisatiestructuur te onderscheiden van de onderwijsorganisatie, de organisatie van het onderwijsleerproces. In een van de zeldzame onderzoeken naar de organi- satiestructuur van scholen (Kluijtmans, Becker, Crijns, & Sewandono, 2005) vragen de onderzoekers zich af of scholen die onderwijsvernieuwingen invoeren ook hun organisatiestructuur aanpassen. Zij concluderen dat er “ opvallend weinig aandacht voor de school als arbeidsorganisatie” (p. 12) in de betreffende scholen wordt aange- troffen. In vrijwel alle gevallen betreft het innovaties die meer samenwerking tussen leraren nodig maken, in combinatie met meer regelmogelijkheden, maar in geen van de onderzochte scholen leidt dat tot het structureel verankeren van teams in de organi- satiestructuur. Ook verandert er niets in deze scholen aan de positie en het handelen van het management. “Het is opvallend dat de consequenties van meer autonome sturing door teams voor de rest van de organisatie niet worden doordacht” (Kluijtmans et al., 2005; p. 19). Kluijtmans et al. concluderen dat dit een hindernis vormt bij de onderzochte innovaties. De afwezigheid van de organisatiestructuur als sturingsdomein in de literatuur en in de praktijk is zeer opvallend in het licht van bijvoorbeeld het belang dat gehecht wordt aan samenwerking tussen leraren voor de onderwijskwaliteit, de professionalisering en de wendbaarheid van de organisatie (onder andere Cordingley, Bell, Rundell, Evans, & Curtis, 2003; D’Innocenzo, Mathieu, & Kukenberger, 2016; Reeves, Pun, & Chung, 2017; Smetsers, 2007; Vangrieken, Dochy, Raes, & Kyndt, 2015). Het bevorderen van deze samenwerking wordt als een belangrijke taak gezien van de schoolleider, maar het verankeren van de samenwerking in de organisatiestructuur van de school wordt niet genoemd. Tussen 2012 en 2015 loopt een groot opgezet programma School aan Zet dat, gesubsidieerd door het ministerie van onderwijs, scholen in het primair en voortgezet onderwijs moet ondersteunen bij onder andere de transformatie naar een ‘lerende organisatie’. Teamleren wordt als belangrijk element van de lerende organi- satie genoemd (Oomen, Van Hooijdonk & Smit, 2014), maar het bevorderen hiervan wordt vooral gezien als een ingreep in de cultuur en niet als een structuurverande- ring. Dit ondanks het feit dat het herinrichten van de organisatie om betere rand-