Cindy Boer

Samenvatting | 287 7 Nederlandse Samenvatting Osteoartritis (artrose), is de meest voorkomende chronische gewrichtsaandoening wereldwijd. In Nederland alleen al zijn er ongeveer 1 miljoen mensen met artrose in één of meerdere gewrichten. Niet alleen komt artrose veel voor, het is ook één van de oudste aandoeningen ter wereld; er zijn meerdere gefossiliseerde dinosaurus gewrichten met artrose gevonden. Toch bestaan er momenteel geen genezende behandelingen voor artrose. Dus het wordt hoog tijd dat daar verandering in gaat komen! Het doel van dit proefschrift was dan ook om beter inzicht te krijgen in het ontstaan en de verloop (pathologie) van artrose. Dit proefschrift was met name gericht om genen te ontdekken die betrokken zijn bij de pathologie van artrose, omhopelijk voorkomende en genezende behandelingen te kunnen ontwikkelen. In Hoofdstuk 1 werd een inleiding gegeven van artrose en de lange geschiedenis van deze ziekte, van de eerste beschrijvingen van de symptomen door Hippocrates (460- 375 B.C.E.) tot de start van dit proefschrift. De wetenschappelijke naam voor artrose, osteoartritis, komt van het oude Grieks ὀ στέον (ostéon): “bot” en artritis van de com- binatie artr- ἄ ρθρον (árthron): “gewricht” en -itis ῖ τις (îtis): “met betrekking tot” ofwel “bot met betrekking tot het gewricht”. Ondanks deze naam, tast artrose niet alleen het bot in het gewricht aan, maar het hele gewricht en alle weefsels daarin. Kenmerkend voor artrose zijn de (onomkeerbare) afbraak van het gewrichtskraakbeen en de vorm- ing van benige (bot) uitgroeisels aan de rand van het gewricht (osteofyten). Artrose is een complexe ziekte, in de wetenschappelijke betekenis van complex: artrose wordt veroorzaakt door een samenwerking tussen omgevingsfactoren en genetica. Hierbij wordt de betrokkenheid van genetica voor artrose geschat op ~39% - 65%, afhankelijk van het gewricht (hand, knie of heup). Dus een groot gedeelte van het risico voor het krijgen van artrose wordt bepaald door de genetica. Hoe en welke genetische variatie en genen betrokken zijn bij artrose was het hoofddoel van dit proefschrift. Het DNA (Desoxyribonucleïnezuur) is een groot en ingewikkeldmolecuul dat alle genetische informatie bevat: de “blauwdruk” voor de ontwikkeling, functioneren en on- derhoud van een organisme. Het DNA bestaat uit twee om elkaar gewikkelde strengen (dubbele-helix) van tegenover elkaar liggende nucleotiden (baseparen): adenine (A) met thymine (T) en cytosine (C) met guanine (G). Deze streng van baseparen (sequen- tie), is in mensen ~3.2 miljard baseparen lang en verdeeld over 24 chromosomen. Deze sequentie codeert voor allerlei erfelijke informatie, bijvoorbeeld, haar en oog kleur, maar ook mindere zichtbare zaken als hoe het immuunsysteem reageert. De humane DNA sequentie is nagenoeg identiek en toch ook uniek voor ieder mens op aarde. Gem- iddeld genomen komt het DNA tussen twee willekeurige mensen voor ~99.5% overeen.