Carolien Zeetsen

161 APPENDIX Samenvatting en algemene discussie A Betreffende leeftijd werd zowel voor de gezonde individuen als voor patiënten met alcohol– of cannabisverslaving gevonden dat oudere individuen slechter presteerden op de MoCA–TS dan jongere individuen. Bij gezonde individuen werd dit ook gevonden voor de MoCA–MIS. Wanneer deze resultaten vergeleken worden met andere onderzoeken, vinden we overeenstemming met bevindingen in een groep patiënten met alcoholverslaving van 18 jaar en ouder (Alarcon et al., 2015), in een groep gezonde controles tussen 25 en 91 jaar (Freitas et al., 2012) en in verschillende groepen volwassenen van 50 jaar en ouder (Zheng et al., 2012; Malek–Ahmadi et al., 2015; Oren et al., 2015). Nasreddine et al (2005) vond bij de ontwikkeling van de MoCA geen invloed van leeftijd in een groep geriatrische patiënten tussen 55 en 85 jaar. Dit wordt mogelijk verklaard door de kleine leeftijdsrange. Wat opviel was een positieve correlatie tussen leeftijd en MoCA–TS voor patiënten die stimulantia gebruikten (Hoofdstuk 4), wat mogelijk het gevolg is van de primair verhogende effecten van stimulantia–intoxicatie bij lage doseringen (Scott et al., 2007; Spronk et al., 2013). Betreffende geslacht werd gevonden dat vrouwen hoger scoorden dan mannen op de MoCA–MIS, waar geen verschillen werden gevonden op de MoCA–TS. Het verschil tussen mannen en vrouwen werd reeds geobjectiveerd in het episodisch geheugen in de kinderleeftijd (Gur et al., 2012) en in bepaalde werkgeheugentaken bij volwassenen (Saylik et al., 2018). In andere onderzoeken naar de MoCA was er slechts één onderzoek wat ook een significant, maar klein verschil vond op de uitgestelde herinnering tussen Spaanse mannen en vrouwen in de leeftijd van 18 jaar en ouder (Ojeda et al., 2016). Vanwege de kleine effectgrootte is een correctie voor geslacht op de MoCA niet nodig. Een correctie voor het aantal jaren opleiding wordt reeds toegepast in de MoCA (Nasreddine et al., 2005), echter lijkt deze correctiemethode niet optimaal voor het Nederlandse opleidingssysteem waarin opleidingsniveau een belangrijkere factor is dan het aantal jaren formele opleiding (Duits et al., 2014). In gezonde individuen werd gevonden dat prestaties op de MoCA beïnvloed worden door zowel opleidingsniveau als de geschatte premorbide intelligentie (Hoofdstuk 2). Daarop wordt in Hoofdstuk 3 een meer nauwkeurige correctiemethode voor opleidingsniveau geïntroduceerd, waarin één extra punt wordt toegekend aan individuen met een gemiddeld opleidingsniveau en twee punten aan individuen met een laag opleidingsniveau. Dit geeft een meer robuuste oplossing voor het overkomen van het effect van opleidingsniveau. Het gevonden effect van intelligentie op de MoCA was verwacht gezien bekend is dat intelligentie over het algemeen hoog correleert met opleidingsniveau in jongvolwassenen en volwassenen van middelbare leeftijd (Lezak et al., 2012) en het effect van aantal jaren opleiding op de MoCA al eerder gevonden was (Nasreddine et al., 2005; Zheng et al., 2012; Sugarman et al., 2014; Yancar Demir et al., 2015; Apolinario et al., 2018).