Klaske van Sluis

Summary 167 tussen groepen patiënten gemaakt worden om de uitkomsten beter in kaart te brengen. In hoofdstuk 4 onderzoeken we in detail de akoestische verschillen in de woord initiële medeklinkers /t/ en /d/ in Nederlandse sprekers voorafgaand en na een totale laryngectomie. We gebruiken hiervoor opgenomen spraakopnames van zeventien studiedeelnemers die voor en na totale laryngectomie de tekst Tachtig dappere fietsers hebben voorgelezen. Deze tekst bevat achttien tokens (itemwoorden) waarbij de /t/ en /d/ in initiële positie van het woord staan. Voor ieder token hebben we de akoestische metingen uitgevoerd op prevoicing, burst duration en duur van de klinker volgend op deze initiële consonant. De uitkomsten van deze analyses laten zien dat het akoestisch contrast tussen de woord initiële consonanten /t/ en /d/ minder wordt na totale laryngectomie. In tracheo-oesofageale spraak is er een vermindering van de aanwezigheid van prevoicing en een langere burst duration voor de /d/. Hierdoor worden de akoestische eigenschappen van de /d/ meer vergelijkbaar met een /t/. Dit leidt tot meer misverstanden in spraakverstaan en hiermee een slechtere verstaan- baarheid. Voor de klinische dagelijkse praktijk is het van belang om aandacht te besteden aan deze en breder bestaande verstaanbaarheidsproblemen. In hoofdstuk 5 presenteren we lange termijn uitkomsten van tracheo- oesofageale sprekers. Voor dit onderzoek hebben we spraakopnames van dertien sprekers gebruikt waarbij minimaal zeven jaar tussen de eerste en tweede op- name zat. Het verschil in stemkwaliteit en verstaanbaarheid over tijd is gemeten met akoestische en perceptuele analyse. Tien logopedisten hebben door middel van een luisterexperiment de spraakopnames perceptueel beoordeeld. Daar- naast zijn de samples met tools voor automatische akoestische spraakanalyse, ELIS, ELISALF en de AVQI, geanalyseerd. Voor de gehele groep, wordt over tijd geen statistisch significant verschil gevonden voor de perceptueel en au- tomatisch beoordeelde stemkwaliteit en verstaanbaarheid. Wel bleek dat er een grote variabiliteit zat tussen de sprekers. De perceptuele beoordelingen uit- gevoerd door de logopedisten lieten ook een grote variatie zien, desondanks was er een sterke correlatie tussen de perceptueel beoordeelde stemkwaliteit en perceptueel beoordeelde verstaanbaarheid. Daarnaast bleken de AVQI uitkom- sten zijn sterk gecorreleerd met de perceptuele beoordelingen. Dit maakt dat automatische tools, zoals de AVQI, veelbelovend zijn. Met deze tools kunnen veranderingen in stem en spraak van individuele sprekers over tijd geanaly- seerd worden. We concluderen dat de stemkwaliteit en verstaanbaarheid voor tracheo-oesofageale sprekers stabiel genoemd kan worden over een periode van zeven tot achttien jaar na de operatie. Het tweede deel van dit proefschrift bevat hoofdstukken die gericht zijn op functionele uitkomsten, longproblemen en vrouwspecifieke problemen die aanwezig kunnen zijn na totale laryngectomie. In hoofdstuk 6 laten we de resultaten zien van een wereldwijd uitgevo- erde studie naar functionele en participatieproblemen na een totale laryngec- tomie. Hiervoor werd een vragenlijst verstuurd naar 8119 gelaryngectomeer- den, van wie er 1705 (21%) reageerden. De vragenlijst bevat 26 vragen; er