14781-koppen

352 voor de behandeling van functionele obstipatie. Sinds de publicatie van ons systematische review is er een nieuw gerandomiseerd gecontroleerd onderzoek gepubliceerd. Deze studie beschreef dat Lactobacillus casei rhamnosus Lcr35 niet effectiever was dan placebo in de behandeling van functionele obstipatie bij kinderen onder de leeftijd van vijf jaar. Een recent systematisch review, dat hierop volgend werd gepubliceerd, kwam dan ook tot dezelfde conclusie als wij. Als de farmacologische behandeling van functionele obstipatie ontoereikend blijkt, kan een rectaal spoelsysteem in sommige gevallen uitkomst bieden. Deze behandelmethode wordt al langere tijd gebruikt bij kinderen met obstipatie door organische oorzaken. Recente studies laten zien dat rectaal spoelen ook bij kinderen met functionele obstipatie effectief kan zijn. In hoofdstuk 13 beschrijven we een vragenlijststudie onder ouders van kinderen met functionele obstipatie die werden behandeld middels rectaal spoelen. Alhoewel pijn tijdens het spoelen door bijna de helft werd gerapporteerd als bijwerking, waren veel ouders tevreden met deze behandeling. Ook werd er een gunstig effect gezien op het voorkomen van feces incontinentie bij een gedeelte van de patiënten. Dit toont aan dat bij kinderen die niet reageren op farmacologische behandeling, rectaal spoelen moet worden overwogen als behandeloptie. Deel IV beslaat de chirurgische behandeling van therapieresistente functionele obstipatie. In hoofdstuk 14 evalueerden we de diagnostische en therapeutische aanpak van therapieresistente functionele obstipatie onder kindergastro-enterologen en kinderchirurgen. De resultaten van deze vragenlijststudie lieten zien dat de diagnostische en therapeutische aanpak sterk wisselde tussen respondenten. We concludeerden dan ook dat er een beter begrip nodig is van de effectiviteit van verschillende chirurgische behandelingen voor deze patiënten en dat de rol van diagnostiek bij het kiezen van de juiste chirurgische behandeling verder moet worden onderzocht. In hoofdstuk 15 doen we verslag van een studie naar de lange termijn effectiviteit van sacrale neuromodulatie bij kinderen met obstipatie die langer dan twee jaar werden vervolgd. In deze groep van 25 kinderen met verschillende oorzaken voor obstipatie, zagen we dat fecesincontinentie verbeterd was en dat het gebruik van antegrade spoelsystemen was afgenomen. Hoewel een substantieel deel van de patiënten complicaties ondervond waarvoor soms re-operaties nodig waren, stelde 94% van de ondervraagde ouders dat de behandeling een positief effect had gehad en zouden alle respondenten deze therapie aanraden aan andere families. Wij concludeerden dat sacrale neuromodulatie een langdurige verbetering in symptomen en kwaliteit van leven teweeg kan brengen bij kinderen met obstipatie. Echter, een gerandomiseerd sham-gecontroleerd onderzoek is nu nodig om deze therapeutische optie verder te onderzoeken.