Bibian van der Voorn

207 NEDERLANDSE SAMENVATTING zwangerschap en in het kraambed en cortisolconcentraties in het haar van de baby. Onze bevindingen in deze hoofdstukken suggereren dat stresshormoonconcentraties gemeten in babyhaar kort na de geboorte, de blootstelling gedurende de tijd in de baarmoeder representeren en daarmee retrospectief inzicht kunnen geven in stresshormoon regulatie tijdens de zwangerschap. Wanneer moedermelk van de eigen moeder (nog) niet beschikbaar is voor het zeer prematuur geboren kind, is gepasteuriseerde donormelk de voeding van eerste keus,. Stresshormonen die aanwezig zijn in moedermelk hebben de potentie om de kwetsbare prematuur te ondersteunen in zijn/haar ontwikkeling. Om hier meer inzicht in te krijgen onderzochten wij variabiliteit in stresshormoonconcentraties op verschillende momenten in melk van verschillende moeders. Allereerst hebben we een valide methode ontwikkeld om stresshormoonconcentraties in moedermelk te kunnen meten ( hoofdstuk 4). In hoofdstuk 5 beschrijven we hoe we in moedermelk het bestaan hebben ontdekt van een dagritme in stresshormoonconcentraties, die het ritme volgen van concentraties in het bloed van de moeder. Tevens beschrijven we dat stresshormoonconcentraties in de melk van moeders die zeer prematuur bevallen zijn, lager lijken dan die in de melk van moeders die na een voldragen zwangerschap bevallen zijn. Echter deze melk was op willekeurige tijdstippen afgenomen, wat maakt dat we deze bevinding opnieuw moeten testen in getimed afgenomen melk, alvorens hier iets over te kunnen zeggen. Vervolgens hebben we in hoofdstuk 6 getest of pasteurisatie van donormoedermelk stresshormoonconcentraties beïnvloedt. Dit blijkt niet het geval. Kortom, in deze hoofdstukken beschrijven wij hoe een moeder via het geven van haar melk haar kind mogelijkerwijs zou kunnen helpen zich aan te passen aan de (gevaarlijke) omstandigheden na de geboorte. Cortisol wordt niet alleen geproduceerd ten tijde van stress. Er wordt continu een (basale) aanvoer van cortisol vanuit de bijnier het bloed in gepompt wat ervoor zorgt dat de activiteit van verschillende processen in ons lichaam in balans is, zoals bloeddruk- en temperatuurregulatie, energietoevoer en ons immuunsysteem. Deze basale aanvoer van cortisol is gereguleerd middels een dag-/nachtritme, waarbij een piek bestaat in de ochtend en een daling in de avond en nacht. Daarnaast kan de bijnier door de hersenen worden aangestuurd om extra cortisol te produceren wanneer zich een stressvolle situatie aandoet. De hersenen en de bijnier communiceren middels signaalstoffen die binden aan receptoren om vervolgens een cel te activeren. De gevoeligheid van deze receptoren is vastgelegd in de genen. Individuele verschillen in de gevoeligheid van deze receptoren kunnen resulteren in individuele verschillen in stressgevoeligheid.