Carl Westin

Samenvatting 245 echter wel gevonden met betrekking tot de algemene oplossingsstrategie. Met con- flicten die de oplossing in een bepaalde richting duwden, heeft de meerderheid van de luchtverkeersleiders overeenstemming bereikt over een gedeelde oplossingsge- ometrie, terwijl bij het onbevooroordeelde conflict de oplossingen conform het clas- sificatie model waren. Ervaren luchtverkeersleiders waren echter iets meer consis- tent dan de trainees in termen van het classificatie model. Samengevat heeft dit proefschrift niet alleen bijgedragen aan kennis en em- pirisch inzicht over wat de acceptatie drijft van automatiseringsadviezen in de luchtverkeersleiding, maar ook over de samenwerking tussen mens en machine in het algemeen. Empirische resultaten toonden namelijk aan dat conformal ATC- automatisering de acceptatie van systeemadviezen kan verbeteren, en de responsi- etijd kan verlagen. Deze voordelen werden waargenomen op verschillende niveaus van expertise, met name ten opzichte van ervaren verkeersleiders. Strategic con- formance kan daarmee dus het meest voordelig zijn bij de invoering van nieuwe geautomatiseerde beslissingshulpmiddelen, om zodoende initi¨ele acceptatie te krij- gen. De ontwikkeling van conformal automatisering en andere gepersonaliseerde beslissingsondersteuning vereist dat de operator enigszins consistent is in zijn/haar oplossingen. Het ontwerpen van gepersonaliseerde systemen vereist echter ook een ethische overweging, omdat deze systemen de macht hebben om de accep- tatie en het vertrouwen te benvloeden, onafhankelijk van de werkelijke prestaties en betrouwbaarheid van het systeem. Terwijl technologische vooruitgang het mo- gelijk maakt om het systeem zichzelf automatisch te laten aanpassen aan persoon- lijke voorkeuren, behoeften en vaardigheden van een individu, zijn er verschillende technische uitdagingen die moeten worden overwonnen alvorens echt conformal automatisering kan worden ontwikkeld. De belangrijkste uitdaging is hoe men de unieke voorkeuren en oplossingsstijl van individuen kan identificeren en mod- elleren. Verder onderzoek is nodig om de juiste parameters vast te stellen die de probleemoplossende stijl van een persoon zouden karakteriseren. Automatiseringsontwerpers in een specifiek werkdomein moeten goed overwe- gen welk doel een conformal systeem zou dienen voordat men dit introduceert. Veel werkdomeinen, zoals een vliegtuigcockpit, zijn meer gebaad bij homogen- iteit, waarin individuele verschillen juist reduceert worden. Aanvullend aan con- formal automatisering die specifieke adviezen verstrekt, kan ook het interface de variabiliteit in probleemoplossende stijlen ondersteunen. Ecological Interface De- sign kan bijvoorbeeld worden gebruikt om gepersonaliseerde probleemoplossingen mogelijk te maken door de ‘objectieve waarheid’ te visualiseren. Door alle mogeli- jkheden en beperkingen te laten zien die een situatie be¨ınvloeden, kan de operator een probleem zelf op haar of zijn gewenste manier oplossen.