Nanke Dokter

Ontwikkeling van een interventie 127 verbonden zijn, is er sprake van integratief leren en van duurzame, meer permanente professionele groei. Professionele groei wordt gekenmerkt doordat de change sequences meer blijvend zijn. Van tevoren is niet te bepalen bij welk domein het leren start. Van belang bij professionele groei is de context waarin leraren werken. De leraar moet van zijn omgeving steun krijgen bij het realiseren van veranderingen in alle domeinen (Clarke & Hollingsworth, 2002). In hun review van onderzoek naar effectieve kenmerken van professionaliseringsinterventies van leraren, stellen ook Van Veen et al. (2010) vast dat bij het bevorderen of het belemmeren van een professionaliserings- traject bepaalde randvoorwaarden van belang zijn. Zij noemen leiderschap, tijd, het creëren van een professionele leergemeenschap en een cultuur van leren als onder- werpen die in dit verband van belang worden geacht. In Paragraaf 7.2 zal dieper worden ingegaan op een aantal kenmerken waaraan effectieve professionaliseringsprogram- ma’s voor leraren blijken te voldoen en die dus kunnen worden gebruikt als ontwerp- criteria bij het ontwikkelen van een interventie op basis van meerdere reviewstudies. 7.2 Ontwerpcriteria Clarke en Hollingsworth (2002) laten zien dat de professionele groei van leraren com- plex is en niet gemakkelijk kan worden geduid. Leraren professionaliseren op veel verschillende manieren en momenten, formeel en informeel, hun professionele ont- wikkeling is dynamisch, gaat voortdurend door en maakt ook buiten het werk om deel uit van hun leven (Desimone, 2009). Om de effectiviteit van professionele ontwikke- lingsprogramma’s voor leraren te kunnen bepalen, is in een aantal reviewstudies onderzocht wat de karakteristieke kenmerken van zulke programma’s zijn (Desimone, 2009; Garet et al., 2001; Korthagen, Loughran & Russell, 2006; Van Veen et al., 2010). Vijf hoofdkenmerken waarover het gereviewde onderzoek consensus laat zien zijn: (substantiële) duur, collectieve participatie, inhoudelijke focus (doelen), actief leren, en coherentie. Daarnaast worden nog vijf kenmerken genoemd: authentieke taken, rol van de begeleider, reflectie, toetsing, en blended learning . Hieronder worden alle kenmerken kort aan de orde gesteld. Substantiële duur Voor de effectiviteit van een professionaliseringsprogramma, is het van belang dat er voor de leraren genoeg tijd is om te werken aan de vastgestelde doelen en het door- voeren van eventueel wenselijke veranderingen. Bij langer durende programma’s, met bijvoorbeeld een looptijd van een semester of met minimaal twintig uur contacttijd, bestaat meer kans dat dit lukt (Desimone, 2009; Garet et al., 2001). Ook Van Veen et al. (2010) stellen dat er substantiële tijd nodig is om tot effectieve groei te komen; de minimale duur van een programma is volgens hun echter niet vast te stellen. Kennedy (2016) onderzocht bij welke doelen de duur van een programma van belang was en stelde vast dat dit met name gold bij doelen gericht op het verwerven van strategieën of inzichten. 7