Nanke Dokter

Deel 1 Stimuleren van schoolse taalvaardigheid In Deel 1 van dit onderzoek wordt beoogd inzicht te krijgen in factoren die een rol spelen bij het stimuleren van de schooltaalontwikkeling door leraren basisonderwijs tijdens de klassikale rekeninstructie aan leerlingen in de groepen 3 en 4. Er wordt gezocht naar eventuele overeenkomsten en verschillen in het handelen van de leraren en factoren die daarmee samenhangen. In Hoofdstuk 1 vindt een theoretische verkenning plaats van de concepten die centraal staan in dit onderzoek. Aan bod komen: de kenmerken van schoolse taal- vaardigheid, de rol van schooltaal bij rekenen/wiskunde, het stimuleren van school- taalontwikkeling door de leraar en achtergrondkenmerken die van belang kunnen zijn bij het vertonen van schooltaalstimulerend gedrag door de leraar. Aan het eind van Hoofdstuk 1 worden de onderzoeksvragen beschreven. De onderzoeksopzet wordt verduidelijkt in Hoofdstuk 2. Er wordt een beschrijving gegeven van de participanten, de onderzoeksinstrumenten, onderzoeksprocedures en de gebruikte analyses. In Hoofdstuk 3 2 wordt beschreven bij welke didactische werkvormen in de reken- instructie er de meeste gelegenheid is voor het stimuleren van de schooltaalontwikke- ling. Er wordt besproken welke didactische werkvormen volgens experts kansen bieden voor het stimuleren van de schooltaalontwikkeling van leerlingen in groep 3 en 4 tijdens de klassikale rekeninstructie en bij welke didactische werkvormen leraren daad- werkelijk wel of niet zulke strategieën laten zien. Vervolgens komt aan de orde in welke mate leraren de verschillende (combinaties van) didactische werkvormen gebruiken in de praktijk en wat dit betekent voor de mogelijkheden die ze hebben voor het vertonen van schooltaalstimulerende strategieën. In Hoofdstuk 4 3 wordt besproken in welke mate leraren schooltaalstimulerend ge- drag inzetten tijdens de twee werkvormen die daarvoor volgens experts het meest geschikt worden geacht: uitleg en gesprek . Eerst wordt onderzocht in welke mate leraren basisonderwijs in groep 3 en 4 zelf schooltaal gebruiken tijdens de werkvormen uitleg en gesprek in de klassikale rekeninstructie. Ook wordt onderzocht of er samenhang bestaat tussen de mate van schooltaalaanbod en achtergrondkenmerken (leeftijd, ervaring en vooropleiding) van de leraren en met contextfactoren, zoals de didactische werkvormen die ze gebruiken, de groep waaraan ze lesgeven of de groepsgrootte. 2 Hoofdstuk 3 is in een eerdere versie verschenen als Dokter, Aarts, Kurvers, Ros en Kroon (2017a). 3 Hoofdstuk 4 is gedeeltelijk en in een eerdere versie verschenen als Dokter, Aarts, Kurvers, Ros en Kroon (2017b).