Daan Pieren

197 Nederlandse samenvatting de tijd kan dus leiden tot een andere en te beperkte conclusie. Naast dit verschil zagen we dat de deling van T-cellen van oude muizen ook sterk verminderd was vergeleken met de deling van T-cellen van jonge muizen. Kortom, de algehele T-cel respons lijkt met veroudering langzamer op gang te komen, wat een verklaring kan zijn voor vatbaarheid voor infectieziekten op latere leeftijd. Tijdens het verouderingsproces vinden er allerlei veranderingen plaats in veel verschillende soorten cellen van het lichaam, binnen en buiten het immuunsysteem. Een van de meest belangrijke kenmerken van veroudering die te vinden is in allerlei organismen, waaronder de mens, is de opstapeling van schade aan het DNA. DNA is aanwezig in bijna alle cellen van het lichaam en is verpakt in de celkern. Gedurende het hele leven delen er continu cellen, bijvoorbeeld om organen te vernieuwen. Bij een celdeling vind er DNA replicatie plaats. Dat houdt in dat het DNA uit elkaar gehaald wordt, verdubbeld wordt door er stukken aan te bouwen en vervolgens wordt het DNA gelijk verdeeld over de twee nieuwe cellen. Een bijeffect van DNA replicatie is dat elke celdeling een kleine mogelijkheid van schade aan DNA met zich meebrengt. Deze schade kan gerepareerd worden, maar op den duur bouwt er toch wat blijvende DNA schade op. Dit beschadigde DNA blijft dan in de cel aanwezig totdat de cel doodgaat. Wat de invloed van DNA schade is op T-cellen is nog niet veel onderzocht, terwijl het wel bekend is dat cellen in een ouder persoon meer DNA schade bij zich dragen dan cellen van een jong persoon. In hoofdstuk 3 gaan wij in op wat de mogelijke effecten kunnen zijn van de opstapeling van DNA schade op T-cellen. Hiervoor maakten wij gebruik van muizen met een bepaalde verandering in het erfelijke materiaal waardoor zij sneller DNA schade opbouwen. Door deze schade worden de muizen sneller oud. Het doel van dit onderzoek was om in kaart te brengen in hoeverre het uiterlijk van T-cellen en de T-cel respons beïnvloed worden door deze DNA schade. In hoofdstuk 3 zagen wij dat T-cellen van muizen met DNA schade in sommige omstandigheden verschillen vertoonden in de activatie en celdeling van T-cellen vergeleken met muizen die geen DNA schade hadden. Daarom concluderen wij dat DNA schade in kleine mate bijdraagt aan de vertraagde T-cel kinetiek die we wel zien bij de oude muizen in hoofdstuk 2 . T-cel responsen in mensen In hoofdstuk 4 onderzoeken wij ook de invloed van veroudering op de kinetiek van T-cel responsen, maar dan bij T-cellen uit het bloed van mensen. Allereerst beschrijven wij een tot nog toe onontdekt uiterlijk van een bepaalde groep T-cellen: deze cellen brengen namelijk bepaalde kenmerken tot uiting die ‘CD8’, ‘TIGIT’ en ‘Helios’ heten. Wij ontdekten dat deze ‘TIGIT + Helios + CD8 + T-cellen’ A