376 3G De uitkomsten van de kijkrichting laten zien dat er uit deze basale manier van verbinding intentioneel gedrag is ontstaan, namelijk elkaar aankijken. Dit is in eerste instantie ontstaan op initiatief van Emma. Gaandeweg het traject neemt ook Rens initiatief tot aankijken en ontstaat er gelijkwaardigheid in het initiatief nemen tot aankijken. Het doel om wederkerigheid te ontwikkelen in relatie tot Emma is hiermee behaald. De vraag of Rens nu ook in staat is om met anderen wederkerig en plezierig contact te hebben is in dit onderzoek niet verder onderzocht. Wel hebben we vijf jaar later hierover navraag gedaan en de uitkomst daarvan is te lezen in Bijlage D. Samengevat komt het erop neer dat Rens een veel aangenamer leven lijkt te hebben gekregen en dat hij geniet van en met anderen mensen op de instelling. Van meebewogen zijn naar intentioneel gedrag Waar een gezamenlijk ritme een basale verbinding tot stand brengt, is elkaar aankijken een uiting van intentioneel en autonoom gedrag. Niet voor niks wordt er in zoveel methodes aandacht besteed aan het ontwikkelen van aankijken. Deze casus laat echter zien, dat er ook op een ander niveau gewerkt kan worden aan het laten ontstaan van aankijken. Door te synchroniseren op het ritme van de beweging van de ander, wordt een verbinding gecreëerd op het meest basale niveau van communicatie, waaruit elkaar aankijken kan ontstaan. Hierop kan altijd terug worden gevallen, want ieder mens heeft een eigen ritme van bewegen waarop je kan aansluiten en dankzij het biologisch principe van meebewogen zijn, de beweging van de ander kunt beïnvloeden. Intentioneel gedrag is niet alleen gelinkt aan het maken van verbinding met de ander, maar heeft ook effect op het eigen gedrag. Een neveneffect dat namelijk ontstaan is tijdens de hulpverleningsperiode is het vermogen van Rens zijn ritmische bewegingen te onderbreken. Dit is gebleken uit de analyse van het filmfragment van juni 2012 (zie Bijlage C). Daaruit valt op te maken dat wanneer Emma het gezamenlijk heen en weer lopen onderbreekt en op de bank gaat zitten, dat Rens na enige tijd zijn snelheid vertraagt en Emma uitnodigt om weer samen te lopen. Rens is in staat zijn ritmische patroon zelf te onderbreken en contact te maken met de ander. Een grote sprong vooruit in zijn ontwikkeling. Reflectie We hebben in een tijdsbestek van vier maanden de ontwikkeling van Rens gevolgd en wederkerigheid zien ontstaan in relatie met Emma. Hij heeft vanaf de eerste ontmoeting naar Emma gekeken en gereageerd op haar bewegingen. Dit roept vragen op ten aanzien van de diagnose autistiform gedrag. Als de manier van communiceren van de omgeving niet aansluit bij de sociaal emotionele ontwikkelingsleeftijd van een persoon, dan is het voorstelbaar dat de reactie van de persoon in kwestie ook niet adequaat is. Deze reactie lijkt dan vreemd en onvoorspelbaar en mogelijk zelfs autistisch. In plaats van te stellen dat het gedrag autistiforme trekken heeft, zou beter de vraag gesteld kunnen
RkJQdWJsaXNoZXIy MTk4NDMw