73 SYSTEMISCH ONTWIKKELINGSPERSPECTIEF Tijdschalen die elkaar beïnvloeden worden ook wel ‘geneste tijdschalen’ genoemd. Hierbij zijn snellere tijdschalen genest in langzamere, zie Afbeelding 1b.9. Dit zou men kunnen vergelijken met de Russische Matroesjka poppetjes, zie Afbeelding 1b.10. De poppetjes lijken op elkaar, maar zijn niet precies hetzelfde. Gedragingen, bewegingen of reacties op de ene tijdschaal, komen op een bepaalde manier overeen met reacties en gedragingen op een andere tijdschaal. Afbeelding 1b.10 De Eerste Originele Matryoska uit 1892, Sergiev Posad Museum of Toys, Russia Noot. Foto door RK812 (2000), Doll carved by Zvezdochkin, painted by Malyutin. Verkregen op 7 september 2020 van freeimages.com. Fractalen of zelfgelijkenis Een patroon dat zichtbaar is op diverse tijdschalen wordt ook wel ‘self-similarity’ of zelfgelijkenis genoemd (Thelen & Smith, 1998). Dit fenomeen noemen we fractalen. Een voorbeeld van een fractaal is een Romanesco broccoli. Deze heeft een specifieke structuur bestaande uit roosjes die aan een grote stam zitten. Een groot roosje blijkt weer te bestaan uit kleinere roosje van dezelfde structuur, die vervolgens weer bestaan uit nog kleinere roosjes aan een kleiner stammetje, zie Afbeelding 1b.11. Fractalen zie je ook bij bomen, elke vertakking lijkt weer op de boom met zijstammen en takken. De schaal waarop dit gebeurt, heeft steeds dezelfde verhouding. Wij maken expliciet gebruik van dit fenomeen. Door het patroon te veranderen op het niveau van beweging, het niveau waarop we door middel van de hulpgever invloed hebben kan het patroon op andere gebieden ook mee veranderen. 1B
RkJQdWJsaXNoZXIy MTk4NDMw