77 SYSTEMISCH ONTWIKKELINGSPERSPECTIEF dat niet elke grote interventie leidt tot verregaande veranderingen en omgekeerd, dat kleine momenten daarentegen tot grote veranderingen kunnen leiden. Het is naïef om te bedenken dat we met eenvoudige oorzaak-gevolg relaties het gedrag naar onze hand kunnen zetten. Soms lijkt het er wel op. Een kind een tik op de vingers geven omdat het naar de koekjes op tafel graait, leidt direct tot het stoppen van het gedrag. Op de lange termijn kunnen we echter niet voorspellen waartoe straffen en belonen bij dit specifieke kind in deze context met deze opvoeders toe gaat leiden. Een kind zichzelf in slaap laten huilen, leidt uiteindelijk wel tot het stoppen van huilen, maar we kunnen niet voorspellen wat dit betekent voor de hechtingsrelatie met de ouder. Is de ouder voor het kind beschikbaar en veilig? Omgekeerd weten we ook niet wat het voor de ouder op de lange termijn betekent als die elke avond uren bezig is om de huilende baby rustig in slaap te krijgen. Dit soort overwegingen zou ons kunnen helpen om wat bescheidener te zijn in onze verwachtingen wanneer we adviezen geven. De lezer zou somber kunnen worden van deze bespiegeling, want wat kunnen we dan nog als orthopedagoog of opvoeder als we niet kunnen voorspellen wat de invloed is van onze interventie of opvoeding. Welke ingang hebben we dan nog om gedrag te veranderen? De hoopvolle kant van de complexe systeemtheorie is dat opvoeders of behandelaars niet verantwoordelijk zijn voor het creëren van complex gedrag. De mens als systeem is in staat tot zelforganisatie, waardoor complex gedrag kan emergeren uit eenvoudige basisregels. De uitnodiging aan de opvoeders en behandelaars is om de basisregels aan te reiken waardoor complexere vormen van gedrag ‘vanzelf’ kunnen ontstaan. Het oefenen van die basisregels gebeurt altijd in relatie tot de ander, de opvoeder. Daarom zullen we in hoofdstuk 1c uitgebreid ingaan op het relationele aspect van ontwikkeling waarbij de vroege ouder-kind interactie centraal zal staan. 1B
RkJQdWJsaXNoZXIy MTk4NDMw