Franny Jongbloed

268 CHAPTER 10 opnameduur zien, als indicatie van de veiligheid van het dieet. Deze eerste klinische studie laat zien dat een gecombineerd calorie- en eiwitbeperkt (GCEB) dieet haalbaar en veilig is in een klinische setting en dat de haalbaarheid objectief gemeten kan worden aan de hand van een combinatie van parameters. Kleine aanpassingen aan het dieet zouden de gastro-intestinale ongemakken kunnen verminderen waardoor de haalbaarheid van een dergelijk dieet verbeterd kan worden. Deze aanpassingen zou gedaan kunnen worden door bijvoorbeeld meer eiwitvrije snacks aan het dieet toe te voegen naar wens van de patiënt. Tevens kan het toevoegen van vast voedsel ook de haalbaarheid verhogen, de ongemakken verminderen en kan het dieet zo verder worden geoptimaliseerd om nutritionele preconditionering in een klinische setting te onderzoeken. Tenslotte hebben we in hoofdstuk 8 de perioperatieve en postoperatieve effecten van een GCEB-dieet onderzocht in levende nierdonoren en hun transplantaat ontvangers. Dit GCEB-dieet was een kleine aanpassing ten opzichte van het eerdergenoemde dieet en gaf de mogelijkheid voor meer variatie in eiwitvrije snacks. In totaal werden 35 donoren gerandomiseerd in ofwel de GCEB-groep (n=15) ofwel de controlegroep zonder voedingsrestricties (n=20). Het dieet werd gedurende de 5 dagen voor de operatie aan de donoren gegeven. Alle donoren hadden zich aan het dieet gehouden en lieten geen ernstige bijwerkingen zien. De primaire eindkomstmaat van deze studie was de postoperatieve nierfunctie van de donoren. Deze nierfunctie was significant beter in de GCEB-dieet groep vanaf dag 2 tot aan maand 1 postoperatief en werd gezien als verbeterende klaring van het serum creatinine, de filtratiesnelheid en serumwaarden van ureum. De levende nierdonoren in beide groepen lieten geen verschil zien tussen de opnameduur of de postoperatieve complicaties. De nierontvangers van de donoren die het GCEB-dieet hadden gevolgd lieten tevens een significante verbetering van de nierfunctie zien, waarbij de gemiddelde daling van het serum creatinine 70% bedroeg in de GCEB-groep in vergelijking met 40% in de controlegroep. Deze verbetering van nierfunctie ging gepaard met een significant lagere incidentie van acute afstoting, zichtbaar in nierbiopten die op indicatie waren afgenomen, en een significant lagere incidentie van een vertraagde functie van het transplantaat in de eerste postoperatieve periode. Vervolgens werden de transcriptoom profielen tussen beide dieetgroepen vergeleken in nierbiopten die direct na preservatie en voor implantatie van de nier in de ontvanger waren afgenomen. Deze vergelijking liet de grootste variatie van de genexpressie zien als gevolg van het geslacht van de donor. Door de verdeling van geslacht te maken, bleek de groep van mannelijke donoren in de GCEB-groep te klein om verdere analyse te verrichten. De analyse werd alleen verricht in de vrouwelijke donoren en hieruit werd zichtbaar dat het dieet zorgde voor een remming van genexpressie in het algemeen. Pathway analyse liet een remming van meerdere immunoregulatoire pathways zien, waaronder de Primary Immundeficiency Signaling, en een activatie van verscheidene stressrespons pathways zoals de NRF-gemedieerde stressrespons en de EIF2α signaling