Vincent de Leijster

216 Samenvatting De natuurlijke hulpbronnen van de aarde staan aan de basis van het levensonderhoud en welzijn van de mens. Desondanks leiden menselijke activiteiten tot een grote druk op de aarde, hetgeen leidt tot uitsterven van andere soorten en aantasting van het functioneren van ecosystemen en het verlies van vitale diensten die ze leveren. De landbouwsector blijkt wereldwijd een van de voornaamste oorzaken te zijn van grootschalige landdegradatie, aantasting van de milieukwaliteit en het uitsterven van soorten. De intensivering van de landbouw en de specialisering in gewassen hebben geleid tot een verhoogde productie van enkele gewassen, maar leiden tegelijkertijd tot een afwenteling van negatieve milieueffecten op andere functies. De verwachtingen zijn dat deze schade aan het milieu en het verlies van regulerende en ondersteunende ecosysteemdiensten, uiteindelijk ook een negatieve impact zullen hebben op de veerkrachtigheid van landbouwsystemen en daarmee hun houdbaarheid op langere termijn in gevaar zullen brengen. De landbouw is sterk afhankelijk van de diensten die de natuur levert. Voorbeelden van zulke ecosysteemdiensten zijn behoud van bodemvruchtbaarheid, gewasbestuiving, natuurlijke plaagcontrole en bescherming tegen erosie. Daarom is het van groot belang dat nieuwe landgebruikspraktijken worden toegepast die zowel op een verantwoorde manier voedsel produceren als dat ze ecosysteemdiensten behouden. Alleen op deze manier kunnen we tegelijkertijd de natuur beschermen en de kwaliteit van leven voor mensen op peil houden. Agro-ecologie is een aanpak voor landgebruik die dit als doel heeft. Deze aanpak omvat geen specifieke beheerspraktijken, maar gaat uit van een aantal principes die toegepast dienen te worden, waaronder: minimaliseren van verstoringen in de bodem, bevorderen van gunstige bodemcondities, diversifiëren van soorten (waaronder de gewassen), recyclen van biomassa en minimaliseren van verlies en uitstroom van bodem, water, voedingsstoffen, en biomassa. In dit proefschrift onderzoek ik hoe agro-ecologische interventies effect hebben op ecosysteemdiensten en de kosten en baten daarvan. Dit doe ik voor plantages met houtige gewassen: amandelboomgaarden in Spanje en koffieplantages in Colombia. De volgende vier onderzoeksvragen zijn leidend geweest voor mijn onderzoek: 1. Hoe verschillen de ecologische prestaties tussen agro-ecologische en conventionele landbouw systemen? 2. Hoe ontwikkelen ecosysteemdiensten zich in de tijd na toepassing van een agro- ecologische interventie? 3. Hoe hebben agro-ecologische interventies effect op de economische prestaties van een plantage en hoe spelen beheerstrategieën en economische prikkels een rol? 4. Welke afruilen of synergiën ontwikkelen zich tijdens agro-ecologische transities?