Marieke van Son

198 APPENDICES factoren waar rekening mee gehouden kan worden bij de selectie van patiënten, zal externe validatie nog nodig zijn om het nomogram ook toepasbaar te maken op een nieuw cohort. Herhaling van plaatselijke inwendige bestraling Als er opnieuw een lokaal recidief ontstaat na focale brachytherapie, zou kunnen worden overwogen om de behandeling nog een keer te herhalen. Omdat er in de literatuur zeer weinig bekend is over de veiligheid en haalbaarheid van het herhalen van een focale behandeling na primaire algehele bestraling, wordt in hoofdstuk 9 een patiëntcasus gepresenteerd waarbij het beloop nauwgezet beschreven wordt. Deze patiënt kreeg als primaire behandeling jodiumzaadjes, waarna er na 9 jaar een lokaal recidief werd vastgesteld en behandeld met focale brachytherapie. Twee jaar later ontstaat er opnieuw een lokaal recidief, ditmaal op een andere lokalisatie in de prostaat, en hij wordt opnieuw behandeld met focale brachytherapie. Hierna zakt de PSA-waarde in 6 maanden naar onmeetbaar. De belangrijkste bevinding is dat deze patiënt aan beide behandelingen slechte milde of tijdelijke bijwerkingen overhoudt. Daarmee lijkt herhaalde focale brachytherapie veilig en haalbaar. Vooruitzichten De rol van focale therapie tussen de huidige conventionele prostaatkankerbehandelingen zal afhangen van de uitkomsten van langlopende cohortonderzoeken en gerandomiseerde klinische trials, maar zal ook deels afhangen van de mate waarin conventionele behandeling nog verbeterd kan worden qua toxiciteit. De ideale patiënt voor focale therapie in de primaire setting lijkt een patiënt met een lokale, klinisch significante prostaattumor, die veel waarde hecht aan het behoud van zijn urogenitale en erectiele functie. In de setting van een lokaal recidief na radiotherapie blijft het moeilijk inschatten welke patiënten echt baat zullen hebben van opnieuw lokale behandeling. Hier is focale therapie met name geschikt voor patiënten die niet met hormonale therapie willen starten of die niet willen afwachten tot hormonale therapie nodig zal zijn. In de toekomst zouden de uitkomsten van focale brachytherapie mogelijk verbeterd kunnen worden door de dosis te verdelen over meerdere sessies, waarbij uiteraard wel logistieke nadelen komen kijken. Mogelijk zou uitwendige bestraling met de MR-Linac hierbij een geschikt alternatief bieden.