Martine Kruijtbosch

212 Append i ces handelingsopties zowel morele voor- als nadelen hebben. In dergelijke situaties van morele onzekerheid zijn waarden en perspectieven van verschillende betrokken partijen met elkaar in conflict en kunnen zorgprofessionals niet alle partijen tegelijkertijd recht doen. Als gevolg hiervan kunnen zorgprofessionals morele stress ontwikkelen. Dit is een stressreactie gebaseerd op schuld- of angstgevoelens die ontstaan ​wanneer men handelt tegen het eigen geweten en (professionele) waarden in. Het gaat vaak gepaard met een gevoel van gebrek aan controle. Openbaar apothekers hebben ethische competenties nodig om morele dilemma’s het hoofd te kunnen bieden. Dilemma’s vergen van apothekers dat zij reflecteren op de professionele waarden en hun betekenis in de context van de waarden en perspectieven van alle (andere) betrokken partijen. Deze ethische competentie wordt in dit proefschrift ‘moreel reflecteren’ genoemd. Onderzoek naar morele dilemma's van openbaar apothekers en de professionele waarden die daarbij een rol spelen ontbreekt nog. Ook is nauwelijks onderzoek gedaan naar de ontwikkeling van ethische competenties van apothekers die nodig zijn om met dilemma's om te gaan. Om de competenties van Nederlandse openbaar apothekers verder te ontwikkelen zodat zij hun rol als farmaceutische zorgverleners kunnen optimaliseren in situaties van morele dilemma's, hebben we meer inzicht nodig in de ethische competentie moreel reflecteren van openbaar apothekers. Het doel van dit proefschrift was om inzicht te krijgen in het moreel reflecteren van openbaar apothekers in situaties van morele dilemma's en hoe professionele waarden daarin een rol spelen. We hebben het onderzocht in de context van Rest’s Vier Componenten Model van ethische besluitvorming. Volgens dat model maken zorgprofessionals gebruik van vier cognitief-affectieve processen bij het nemen van een ethische beslissing in situaties van morele dilemma's: (1) morele sensitiviteit (het vermogen van het individu om morele dilemma's te herkennen), (2) moreel redeneren (het vermogen van het individu om te reflecteren op de moreel gezien beste handelwijze), (3) morele intentie (de motivatie die de moreel gezien beste handelwijze prioriteert) en (4) moreel karakter of handelen (het vermogen om de moreel gezien beste handelwijze ook uit te gaan voeren). Het laatste proces is niet onderzocht omdat dat praktisch niet haalbaar was. Dit proefschrift bestaat uit vijf delen. Deel 1 bevat de algemene inleiding. In deel 2 onderzochten we de morele sensitiviteit van openbaar apothekers voor morele dilemma's en de professionele waarden die daarbij een rol spelen ( Hoofdstuk 2.1 en 2.2 ). De narratieven van 220 dilemma's van Nederlandse apothekers (pre- en postdoctorale apothekers werkzaam in de openbare apotheek) werden geanalyseerd. De apothekers schreven deze verhalen kort