Martine Kruijtbosch

213 Samenva t t i ng nadat ze de dilemma's in de praktijk hadden ervaren. Deze methode maakte het voor hen mogelijk om na deze ervaringen direct te reflecteren op hun gevoelens en zich de emoties en frustraties die ze hadden levendig te herinneren. In hoofdstuk 2.1 hebben we de thema's beschreven die naar voren kwamen uit 128 in aanmerking komende morele dilemma's. We vonden 22 thema's die we konden indelen in drie categorieën: thema's van morele dilemma's die worden ervaren binnen 1) de apotheker-patiëntrelatie, 2) de apotheker-collega relatie en 3) verschillende relaties. Uit de morele dilemma's en de thema's bleek dat farmaceutische zorg en professionele autonomie van apothekers vooral werden belemmerd door het gedrag van patiënten of andere zorgprofessionals. Derden, zoals wettelijke vertegenwoordigers of zorgverzekeraars, bemoeilijkten de apotheker-patiëntrelatie soms verder. Apothekers waren vaak van mening dat patiënten en andere zorgprofessionals hun farmaceutische deskundigheid negeerden en de vertrouwensrelatie tussen apotheker en patiënt ondermijnden. Dit negeren en gebrek aan vertrouwen belemmerden apothekers beslissingen te nemen ten aanzien van juiste en veilige farmacotherapie, bijvoorbeeld omdat relevante patiëntinformatie die nodig was voor deze beslissingen niet werd gedeeld. We concludeerden dat de thema's meer divers waren dan in eerdere onderzoeken. Ons onderzoek in hoofdstuk 2.2 had tot doel na te gaan welke professionele waarden (geformuleerd in het Handvest) en welke andere waarden geïdentificeerd konden worden in dezelfde 128 morele dilemma's die in hoofdstuk 2.1 waren geanalyseerd. We wilden daarnaast de beschrijvingen van de professionele waarden uit het Handvest specifieker maken voor apothekers die werkzaam zijn in de openbare apotheek. Bij de morele dilemma's speelden alle professionele waarden een rol, waarbij ‘betrokkenheid op het welzijn van de patiënt’ en ‘betrouwbaarheid en zorgvuldigheid’ het meest een rol speelden en ‘maatschappelijke verantwoordelijkheid’ het minst. We vonden dertien andere waarden die allemaal onder de bestaande professionele waarden konden worden gecategoriseerd. Deze konden vervolgens alle dertien worden gebruikt voor het aanpassen van de waardenbeschrijvingen voor openbaar apothekers. De beschrijvingen zijn het meest aangepast voor de professionele waarden ‘betrouwbaarheid en zorgvuldigheid’ en ‘maatschappelijke verantwoordelijkheid’. Bovendien hebben we de namen van deze twee waarden veranderd in ‘betrouwbaar zijn en zorgen voor’ en ‘verantwoordelijkheid naar de maatschappij’ zodat deze de aangepaste beschrijvingen beter vertegenwoordigden. We concludeerden dat deze op maat gemaakte professionele waardenbeschrijvingen openbaar apothekers kunnen helpen morele dilemma's in de praktijk beter te herkennen en hun farmaceutische zorgpraktijk vooruit te helpen. In deel 3 presenteerden we drie onderzoeken naar moreel redeneren van Nederlandse (startende) openbaar apothekers. We hebben gekeken of de Australische moreel redeneertest,