Martine Kruijtbosch

216 Append i ces dilemma en de waarden en perspectieven van de betrokkenen. MB ondersteunde hen verder om hun besluitvorming in het kader van het afhandelen van het dilemma te onderbouwen met professionele waarden. In het laatste hoofdstuk 5 in deel 5 hebben we de belangrijkste resultaten van dit proefschrift besproken en deze bediscussieerd aan de hand van drie cognitief-affectieve processen die betrokken zijn bij professioneel gedrag: morele sensitiviteit, moreel redeneren en morele intentie. We verduidelijkten waarom het belangrijk is dat openbaar apothekers zich bewust zijn van de professionele waarden en competent zijn in moreel reflecteren binnen ethische besluitvormingsprocessen om passende, veilige en effectieve farmaceutische zorg te bieden in het belang van patiënten en de maatschappij. We benadrukten dat moreel reflecteren cruciaal is voor het prioriteren van de best mogelijke handelwijze in situaties van morele dilemma's. Apothekers hebben ondersteuning van professionele instanties, de wet en de maatschappij nodig om de best mogelijke zorg te leveren. Deze partijen dienen apothekers te erkennen als zorgprofessionals en hun professionele autonomie te faciliteren. Om moreel reflecteren bij apothekers te ontwikkelen, hebben we het belang benadrukt om moreel beraad en de toepasbaarheid ervan verder te onderzoeken. We formuleerden aanbevelingen voor onderwijs, de apotheekpraktijk en beleid en onderzoek. Beroepsethiekonderwijs zou een integraal onderdeel moeten zijn van alle fasen van het (post)academisch onderwijs. Morele sensitiviteit moet worden onderwezen. Speciale aandacht moet worden besteed aan het vergroten van de kennis van het menselijk gedrag en de kenmerken van de patiënt. Ook moet worden onderwezen hoe moreel redeneren een aanvulling vormt op klinisch redeneren bij de aanpak vanmorele dilemma's. De implementatie van beroepsethiekonderwijs en de effecten ervan op moreel reflecteren van studenten en apothekers moeten gezamenlijk worden gemonitord door alle onderwijsinstellingen voor farmacie aanwezig in een land. Beroepsethiekonderwijs is ook nodig voor senior apothekers en supervisors, aangezien zij de rolmodellen zijn voor jonge apothekers. Special interest groups met professionals die ervaring hebben met moreel reflecteren moeten worden gestimuleerd, omdat zij deze rolmodellen kunnen inspireren en ondersteunen. Beroepsethiekonderwijs of MB met zowel apothekers als artsen kan interprofessionele samenwerking stimuleren en morele dilemma's in het kader van die samenwerking voorkomen. We benadrukten dat beroepsorganisaties een belangrijke rol moeten spelen bij het realiseren van de ontwikkeling van ethische competenties van (toekomstige) apothekers. Ze zouden een nationaal handvest voor professionaliteit kunnen ontwikkelen en implementeren. Ze zouden beleidsmakers, regelgevende autoriteiten en onderwijskundigen bewust kunnen maken van het belang van het bevorderen van ethische competenties van openbaar apothekers. Ze zouden het belang kunnen benadrukken van een vergoedingssysteem voor farmaceutische