Nederlandse Samenvatting 173 A werden van onze voorlichting. Beide bevindingen zijn eerste stappen ter verbetering van gesprekken over behandelwensen en -grenzen. Tot slot riepen de resultaten de vraag op waarom patiënten de voorlichting wel informatief vonden, maar neutraal waren ten opzichte van de behulpzaamheid. Deze discrepantie vormde de aanleiding voor het onderzoek dat we beschrijven in hoofdstuk 4. In hoofdstuk 3 analyseren we authentieke poliklinische gesprekken om meer inzicht te krijgen in hoe het gesprek over behandelwensen en -grenzen op dit moment wordt gevoerd. Hiervoor maken we gebruik van conversatie analyse2. De focus lag hierbij op de introductie van het onderwerp behandelwensen en -grenzen in het gesprek: hoe vaak, wanneer (in het gesprek) en hoe wordt het onderwerp behandelwensen en -grenzen geïntroduceerd. We zagen dat in 21 gesprekken (14%) het onderwerp behandelwensen en -grenzen werd geïntroduceerd, 17 keer door de arts en 4 keer door de patiënt. Dit is minder dan het aantal patiënt-gerapporteerde gesprekken (hoofdstuk 2). Dit verschil kunnen we niet verklaren door het aantal mislukte video-opnames. Een mogelijk verklaring is dat patiënten, ondanks de instructie dat de vragenlijst over het laatste poliklinische consult ging, toch hebben aangegeven dat het ter sprake was gekomen terwijl dit in een ander gesprek aan de orde was gekomen. Aangezien er te weinig gesprekken waren om de verschillende interventiegroepen te vergelijken, en de training van artsen en voorlichting van patiënten geen specifieke gespreks-(initiatie)technieken bevatten, hebben we de gesprekken gezamenlijk geanalyseerd. Onze conversatie analyse liet zien dat het erg lastig is om het onderwerp behandelwensen en -grenzen in het gesprek te introduceren. Er is geen vast moment of fase in het gesprek waar het thuis hoort. Vaak is het een laatste agendapunt aan het eind van het gesprek. Verschillende fenomenen (aarzelingen, herformuleringen en hypothetische formuleringen) laten zien dat het een gevoelig onderwerp is. Artsen gebruiken vaak een aantal verantwoordingen om het onderwerp te introduceren, soms extern (“het ziekenhuis wil dat we dit bespreken”), soms patiënt-gerelateerd (“gezien je huidige conditie”, “gezien de recente 2 Conversatie analyse is een onderzoeksmethode waarbij wordt onderzocht hoe mensen dingen voor elkaar krijgen in gesprekken. Hierbij wordt gekeken naar wat mensen zeggen en hoe ze dat doen, inclusief ‘rommeligheden’ in het gesprek zoals haperingen, pauzes en herformuleringen. Hiermee wordt inzicht verworven in hoe het gesprek georganiseerd is en hoe betekenis wordt gegeven aan op wat wordt gezegd en gedaan: de sociale interactie om tot begrip van elkaar te komen.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTk4NDMw