Appendices 176 Berichten vanuit de praktijk suggereerden een toename van gesprekken over behandelwensen en -grenzen. Om dit te objectiveren hebben wij in hoofdstuk 5 gedocumenteerde behandelcodes bij opname vergeleken tussen een cohort van COVID-19 patiënten, en een cohort van patiënten die vóór de COVID-19 pandemie met een infectie werden opgenomen. We vonden vergelijkbare aantallen van een gedocumenteerde code in beide groepen. Ook was in gelijke aantallen gedocumenteerd dat deze code was besproken met de patiënt. Echter, in het cohort van COVID-19 patiënten was er in deze behandelcodes veel vaker een beperking afgesproken. Met name ‘niet beademen’ en ‘geen IC opname’ kwamen vaker voor. Wij denken dat bewustwording – awareness – hier een belangrijke rol in heeft gespeeld. In de media waren bijvoorbeeld beelden te zien van IC-afdelingen waar patiënten aan de beademing lagen. In de krant en op tv werden discussies gevoerd over de voor- en nadelen van behandelingen. Door deze realistische maar indrukwekkende beelden wisten mensen beter wat deze behandelingen inhielden. Het is goed voorstelbaar dat mensen hierdoor onderling én met de arts sneller het gesprek aangingen over de wenselijkheid of onwenselijkheid van deze interventies, en vaker afzagen van deze behandelingen. Daarnaast waren artsen zich bewust van de taak om zorgvuldig om te gaan met (beperkte) beschikbare middelen, waardoor zij wellicht meer tijd investeerden in uitleg over de nadelen van een behandeling. Ook kon de media-aandacht als ‘haakje’ worden gebruikt. Eerder onderzoek laat zien dat het informeren van patiënten vaak leidt tot een restrictiever beleid. Het vaker afspreken van behandelgrenzen in COVID-19 patiënten suggereert dat er bewuster over behandelwensen en -grenzen is nagedacht en gesproken. Wij weten echter niet wat de kwaliteit van de gevoerde gesprekken is geweest en of er, naast de behandelcode, ook aandacht is geweest voor andere onderdelen van behandelwensen en -grenzen, zoals de doelen en waarden van de patiënt. Wel suggereren de resultaten dat bewustwording (bij artsen, patiënten en de maatschappij) van behandelingen, de implicaties hiervan, en het belang van het voeren van gesprekken over behandelwensen en -grenzen, kan bijdragen aan het verbeteren hiervan. Op basis van alle voorgaande resultaten hebben wij de training voor artsen en de voorlichting aan patiënten aangepast. Daarnaast hebben we de patiëntenvoorlichting in foldervorm omgezet, zodat deze makkelijker verspreid kan worden op de SEH.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTk4NDMw