164 6. Beantwoording van hoofdonderzoeksvraag met drie overkoepelende thema’s Ten slotte wordt in Hoofdstuk 6 de overkoepelende onderzoeksvraag beantwoord aan de hand van drie thema’s die wij onderscheiden op basis van de vier studies. Het eerste thema gaat over hoe schoolleiders leidinggeven aan samenwerkend innoveren. Schoolleiders die hun leiderschap beschrijven passend bij het leiderschapspatroon Teamspeler hebben een positieve invloed op samenwerkend innoveren. Het is echter voor de meeste schoolleiders zoeken naar een balans in sturen via kaders en het bieden van professionele ruimte aan leraren (Hoofdstuk 3). Het tweede thema gaat over het leiden van samenwerkend innoveren via gespreid leiderschap. Leraren en schoolleiders merken op dat het leiden van samenwerkend innoveren een proces is van het verdelen van leiderschapspraktijken tussen schoolleiders en leraren (Hoofdstuk 2, 3). Er zijn verschillen tussen scholen in hoeverre zij leiderschap ook echt spreiden (Hoofdstuk 4). Wij definiëren gespreid leiderschap als een ‘collectief, dynamisch en relationeel’ proces, onafhankelijk van formele leiderschapsrollen (Hoofdstuk 4). Voor schoolleiders betekent dit dat zij als Teamspeler leidinggeven. Voor leraren betekent dit dat zij leiderschap uitoefenen door anderen van (gevraagd) advies te voorzien. Specifiek voor de schoolcoaches geldt dat zij leiderschap kunnen uitoefenen door samenwerkingssessies voor te bereiden en leraren en schoolleiders met elkaar te verbinden in samenwerkend innoveren. Het derde thema gaat over een gezamenlijke spirit om het onderwijs te verbeteren. Deze spirit ondersteunt leraren en schoolleiders in het gespreid leiden van samenwerkend innoveren. Deze spirit bestaat uit drie onderdelen, verwijzend naar het ‘hoe’, ‘waarom’ en ‘waarover’. We beschrijven de ‘spirit’ als teamleden die (1) in interactie met elkaar onafhankelijk van formele leiderschapsrollen (2) en vanuit een intrinsieke motivatie (3) samen streven naar schoolbrede verbetering van het onderwijs (Hoofdstuk 5). 7. Suggesties voor vervolgonderzoek en praktische suggesties voor scholen In hoofdstuk 6 benoemen wij een aantal suggesties voor vervolgonderzoek en praktische suggesties voor scholen. We stimuleren toekomstig onderzoek naar samenwerkend innoveren in scholen om horizontale en verticale werkrelaties breder te bestuderen om zo samenwerkend innoveren in en tussen scholen verder te versterken. Bij het verbreden van horizontale
RkJQdWJsaXNoZXIy MTk4NDMw