230 Samenvatting wanneer de acties in het heden worden bepaald. Bovendien wordt de tweede benadering veelal ondergeschikt aan de eerste benadering. Die is namelijk meer lineair en planmatig van aard en gaat daarmee uit van een meer voorspelbare toekomst. Dit is bijvoorbeeld terug te zien in de manier waarop stakeholderparticipatie vorm krijgt. Hoewel veel processen participatief van aard zijn, draait het vaak om een kennisoverdracht van experts naar stakeholders in plaats van een echte kennisuitwisseling tussen een verscheidenheid aan mensen uit allerlei lagen van de samenleving over wat als een ideale of mogelijke toekomst wordt gezien. Bovendien is het om praktische redenen lastig om voorbij de expert te werven. Een belangrijk punt is dus dat in deze participatieve processen de deelnemers, maar ook de bevolking (wiens toekomst immers beoogd wordt te verbeelden in participatieve processen), te weinig eigenaarschap hebben om hun eigen visie op de toekomst te kunnen geven en bij te dragen aan het ontwerpen ervan. Bovendien is er is te weinig aandacht voor de machtsverhoudingen die bepalend zijn voor het vormgeven van de toekomst en daarmee acties in het heden sturen. Dominant zijn met name internationale organisaties (westerse kennisinstellingen en donoragentschappen) die met hun financiering, kennis en technologie veel invloed hebben op de weergave van de toekomst, maar tegelijkertijd deze macht ontkennen door hun inmenging als apolitiek en hun werkzaamheden als technische ondersteuning van beleidsmakers te presenteren. In hoofdstuk 4 wordt dit analytisch kader vervolgens samengevoegd met het analytisch kader over transformatie van Feola (2015) om beter te begrijpen wat de gevolgen zijn van de dominante benaderingen voor het bereiken van duurzaamheidstransformaties. In dit hoofdstuk onderzoek ik de perspectieven binnen een mondiaal netwerk van foresight practitioners (Foresight4Food) om erachter te komen hoe zij denken dat anticipatory governance actie in het heden kan sturen om voedselsystemen te transformeren. Het onderzoek is gebaseerd op een enquête, een workshop en interviews. De studie laat zien dat de meeste foresight practitioners in het netwerk een hybride benadering gebruiken in hun werk waarin fundamenteel verschillende opvattingen over de toekomst worden geïntegreerd (probable, plausible en plural). Ondanks deze diversiteit van conceptualiseringen, en daarmee de erkenning van meer fundamenteel onzekerheid over de toekomst, worden aanbevelingen voor actie geformuleerd op een manier die meer uitgaat van een planmatige aanpak ten aanzien van de toekomst. Er worden weliswaar termen gebruikt, in de gesprekken en projectrapporten, die uitgaan van een inherente onzekere (en dus niet planmatige) toekomst en een meer kritisch participatief proces, maar de consequenties van dit soort termen worden niet in acht genomen in de formulering van acties in het heden. Foresight practitioners hebben de neiging om hun uitkomsten in technische en strategische termen uit te drukken, passend bij de heersende beleidsdiscoursen, deels omdat ze het idee hebben dat beleidsmakers dit
RkJQdWJsaXNoZXIy MTk4NDMw