162 Nederlandse Samenvatting re vermijdingstendenties ten opzichte van sociale stimuli lieten een steilere afname in angst zien tijdens de eerste exposuresessie. Mogelijk betekent dit dat testosteron van invloed is op vermijdingsgedrag en dat het deelnemers stimuleert om hun vermijding te doorbreken. Ondanks dat dit een interessante bevinding is kunnen we op basis van dit proefschrift geen uitspraken doen over subtiele vermijding binnen een sessie (zoals het vermijden van oogcontact). Daarom hebben we in de toekomst andere instrumenten nodig om vermijding te meten en deze hypothese te toetsen. Testosteron en angstniveaus binnen een exposuresessie Zoals genoemd vonden we in dit proefschrift verschillende patronen van angst binnen een exposuresessie tussen de testosteron- en placebogroep, deels afhankelijk van endogene testosteron. Zo zagen we een afgevlakt patroon van angst bij vrouwen met lage endogene testosteron, wat zou kunnen betekenen dat testosteron bij deze groep zorgt voor een verlaging van angst. Het meer reactieve patroon bij vrouwen met hoge endogene testosteronwaarden lijkt in eerste opzicht misschien negatief, echter dit patroon is ook interessant omdat we van theorieën over het werkingsmechanisme van exposure kunnen afleiden dat hoge angstniveaus tijdens een exposuresessie belangrijk zijn om een goed exposure-effect te genereren. Het lijkt daarmee de moeite waard om verder te onderzoeken of dit patroon ook op de langere termijn positieve effecten kan hebben. Sterke punten, beperkingen en toekomstige studies Dit proefschrift heeft meerdere sterkere kanten. Zo vonden we dat het twee-sessie protocol effectief was in het verminderen van sociale angstklachten waardoor we in staat waren om onze hypothesen te toetsen. Ook vonden we dat de toediening van testosteron veilig was voor deelnemers en dat er vrijwel geen enkele deelnemer stopte met deelname aan deze studie. Daarnaast was het design van deze studie sterk. We gebruikten een triple blind design voor de toedieningsstudie waarbij deelnemers, onderzoekassistenten en de onderzoekers die de analyses uitvoerden blind waren voor de toegewezen conditie. Hierdoor hebben we de invloed van verwachtingen op de onderzoeksresultaten geminimaliseerd. Tot slot waren de studies vooraf geregistreerd en werden de resultaten geanalyseerd met Linear Mixed Models waardoor we de kans op het vinden van een vals-positieve bevinding (een zogenaamde type 1 fout) verkleind hebben. Naast de sterke kanten zijn er ook een aantal beperkingen aan dit proefschrift. Zo onderzochten we in de studies beschreven in hoofdstuk 4 en 5 enkel vrouwen. Daarom kunnen we niet zeggen of onze resultaten ook te generaliseren zijn naar mannen. Echter, andere onderzoeken waarbij testosteron wordt toegediend laten wel zien dat toediening van testosteron bij mannen ook leidt tot meer toenaderingsgedrag. Een andere beperking
RkJQdWJsaXNoZXIy MTk4NDMw