Nederlandse samenvatting 309 verschillen rapporteerden in slaapkwaliteit of wakker worden ’s nachts, ook wel slaapverstoringen genoemd. Onze resultaten laten zien dat vrouwen die OAC gebruikten iets slechtere slaapkwaliteit ervoeren dan vrouwen die natuurlijk menstrueerden en dan mannen, maar we vonden geen andere verschillen in subjectieve slaap. We onderzochten ook of verschillen in slaap geassocieerd waren met niveaus van cortisol in speeksel. Cortisol heeft een dagelijks ritme: het piekt in de ochtend, met een piek 30 tot 45 minuten na het ontwaken. Deze piek wordt ook wel de "Cortisol Awakening Response" of CAR genoemd. Onze resultaten lieten zien dat bij vrouwen die OAC gebruikten en bij mannen, de CAR geassocieerd was met slaap: vrouwen die OAC gebruikten met een hogere CAR werden minder vaak 's nachts wakker, en mannen met een hogere CAR hadden een betere slaapkwaliteit. We vonden geen correlatie tussen slaapkwaliteit of slaapverstoringen en CAR bij vrouwen die natuurlijk menstrueerden. Concluderend vinden we dat het gebruik van OAC mogelijk zeer kleine effecten kan hebben op slaap, en dat dit verband zou kunnen houden met het dag-nachtritme van het hormoon cortisol. Genderbevestigende hormoontherapie In onze onderzoeken naar GBHT en slaap richtten we ons op drie componenten van slaap: subjectieve slaap, slaaparchitectuur en chronotype. In ons onderzoek naar subjectieve slaap in Hoofdstuk 5 hebben we prospectief slaapkwaliteit en slapeloosheidssymptomen onderzocht bij transgender personen die deelnamen aan de ENIGI-studie, waarbij we vragenlijsten afnamen bij het starten met GBHT en 3, 6, 9 en 12 maanden GBHT. Onze onderzoeksresultaten laten zien dat symptomen van slechte subjectieve slaapkwaliteit (zoals moeite met in slaap vallen, slaaponderbrekingen of onvoldoende slaapduur) niet veranderden na het beginnen met GBHT. Deelnemers die startten met vervrouwelijkende hormonen, vielen na 12 maanden GBHT wel sneller in slaap, en het ervaren van opvliegers werd geassocieerd met iets meer slapeloosheidssymptomen. In Hoofdstuk 6 hebben we onderzocht of slaaparchitectuur veranderde na 3 maanden GBHT. Voor dit onderzoek gebruikten we een specifiek slaapmeetapparaat om slaapduur en diepte te meten met behulp van enkele elektrode-EEG-metingen. Studiedeelnemers droegen het slaapmeetapparaat gedurende 7 nachten vóór GBHT, en gedurende 7 nachten na 3 maanden GBHT, en daardoor konden we de slaap-EEG-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTk4NDMw