208 SAMENVATTING van 1,23-2,32).20 De onafhankelijke Data Safety Monitoring Board adviseerde daarop om de inclusie te stoppen volgens vooraf gespecifieerde regels voor het stopzetten van het onderzoek wegens futiliteit.20 In de analyse waarin de twee componenten van de primaire uitkomst afzonderlijk werden beoordeeld, leek het waargenomen verschil tussen beide behandelingsgroepen voornamelijk te worden veroorzaakt door een toename van klinisch relevante niet-grote bloedingen.20 Wat betreft secundaire uitkomsten waren het optreden van trombo-embolieën en algehele sterfte vergelijkbaar in de interventiegroep (16 trombo-embolische voorvallen en 44 sterfgevallen) en de controlegroep (13 trombo-embolische voorvallen en 46 sterfgevallen) een HR van 1,26 (95% BI 0,60-2,61) en 0,96 (95% BI 0,64-1,45), respectievelijk.20 De conclusie is dat het FRAIL-AF gerandomiseerde gecontroleerde onderzoek heeft aangetoond dat overstappen van een VKA naar een NOAC niet moet worden overwogen zonder een duidelijke indicatie bij kwetsbare oudere patiënten met AF, omdat overstappen naar een NOAC leidt tot 69% meer bloedingen.20 KLINISCHE GEVOLGEN VAN HET OFF-LABEL VERLAAGD DOSEREN VAN NIET-VITAMINE K ANTAGONIST ORALE ANTICOAGULANTIA BIJ PATIËNTEN MET ATRIUMFIBRILLEREN Volgens postmarketing observationele onderzoeken krijgt 20-30% van de AF patiënten een verlaagde NOAC dosering zonder een duidelijke indicatie, waarschijnlijk om een verondersteld hoog risico op bloedingen te verminderen.21–25 Hoofdstuk 8 is een systematische review en meta-analyse over de klinische gevolgen (d.w.z. bloedingen, beroertes/trombo-embolieën en algehele sterfte) van deze zogenaamde off-label verlaagde dosering (OLVD) van NOAC's in vergelijking met de on-label nietverlaagde dosering (OLNVD) van NOAC's bij patiënten met AF.26 De initiële zoekactie in PubMed en Embase resulteerden in 10.780 publicaties en uiteindelijk in de inclusie van 19 artikelen na toepassing van de vooraf gedefinieerde inclusiecriteria.26 Deze 19 observationele onderzoeken includeerden in totaal 170.394 patiënten met AF en rapporteerden percentages van OLVD variërend tussen 9% en 53%.26 Een meta-analyse van 7 van deze 19 onderzoeken (met in totaal 80.725 patiënten) die voldeden aan de vooraf gedefinieerde criteria voor de meta-analyse resulteerde in een gecombineerde HR van OLVD van NOAC’s in vergelijking met OLNVD van NOAC’s van 1,10 (95% BI 0,95-1,29) voor bloedingen, 1,04 (95% BI 0,83-1,29) voor beroertes/trombo-embolieën en 1,22 (95% BI 0,81-1,84) voor algehele sterfte.26 Deze meta-analyse toonde dus geen verlaging van het bloedingsrisico, noch een verhoogd risico op beroerte/tromboembolische voorvallen, noch een significant verschil in algehele sterfte bij AF patiënten met OLVD in vergelijking met AF patiënten met OLNVD.26
RkJQdWJsaXNoZXIy MTk4NDMw