Gelezen, geleefd, gedeeld

19 In de ogen van de achtergebleven familie op Trinidad had Vidia daarmee zo ongeveer het summum bereikt, zeker toen hij zich na zijn studie Engels (on- der meer bij J.R.R. Tolkien) ontwikkelde tot een succesvol auteur van boeken als A house for Mr Biswass (1961). Kwetsbaarheid Uiteraard kreeg Naipaul van alle kanten te horen dat hij ‘zich gelukkig mocht prijzen’. Dat geluk was echter betrekkelijk. Voor de achtergebleven fami- lie op Trinidad bleef het uitkijken. Zodra zich spanningen voordeden tussen de verschillende etnische groepen op het eiland was het zaaks meteen de rolluiken neer te laten. In India (Naipauls zus Kamla studeerde in Benares) werden nazaten van geïndentureerde arbeiders op Trinidad niet als serieus te nemen hindoes beschouwd, hoe getrouw ze thuis ook hun puja’s uitvoer- den. En in Oxford in de jaren vijftig gold Videa als gast, niet als Engelsman: Vidiadhar Surajprasad Naipaul e collegio reginae sanctae in trinitatis insula filius natu maior Seepersad Naipaul de Portu Hispaniensi , zoals zijn inschrij- ving door de dean van University College luidde. Maar wel veilig, aldus zijn familie thuis op Trinidad, waarvan menigeen even- eens probeerde de oversteek te maken naar Groot-Brittannië. Reflectie Als lezer vraag ik me af in hoeverre deze veiligheid, wel of niet, ergens lijkt op die van mijzelf: als werknemer van de PThU, als bewoner van een leuk gezinshuis met een tuintje in Zwolle, als gast (soms) in een hotel in Stellenbosch. Zeker bestaan er overeenkomsten. Naipaul merkt op hoe docenten aan universiteiten in Europa en Noord-Amerika over de armen van de wereld schrijven: gebruik makend van hun opleiding, verbaal vol goede wil en empathie, maar uiteindelijk in zijn ogen toch naïef. Een aca- demisch docent die met de bescherming van een westers paspoort en een westerse baan op de campus van Kisangani woont (het wordt haarscherp beschreven in A bend in the river ) maakt immers per definitie deel uit van een andere wereld dan de mensen op straat. Naipaul heeft dat onder- scheid zelf scherp en pijnlijk ervaren. Sinds hij in 2001 de Nobelprijs voor literatuur had gekregen kon hij zich tenslotte dan toch rekenen tot het establishment, tot de groep die kon schrijven en spreken over de armen. Waarbij hij aan zijn eigen, sinds de negentiende eeuw over heel de aard- bol verspreide familie dacht: net iets boven het minimum in India of op Trinidad, in het ergste geval weggevaagd in Somalië of Kisangani, steevast