Gelezen, geleefd, gedeeld

50 De graaf van Monte-Cristo: over zoete wraak en heilige verontwaardiging Klaas Spronk Wraak - het is natuurlijk niet het eerste waar je aan denkt bij Gé Speelman. Zij is niet haatdragend en ze zoekt doorgaans juist de verbinding, vooral op het terrein van de relatie tussen islam en christendom, een terrein waar zo veel onbegrip en wantrouwen is en dus ook de nodige wraakgedachten leven om wat er in het verleden allemaal is gebeurd. Ook wordt de schrijver dezes niet verscheurd door wraakgevoelens in het algemeen. De keuze voor dit thema is evenmin ingegeven door het feit dat ik nog een appeltje met Gé te schillen zou hebben. Integendeel: ik wil de vrucht delen van de bezinning op enkele lees- en kijkervaringen rond het thema wraak en daarbij uitkomen op een positief inzicht. Het begon voor mij met Le Comte de Monte-Cristo , de roman van Alexandre Dumas. Het is lang geleden – ergens in mijn pubertijd – dat ik dit boek (in een Nederlandse vertaling) las. Wat werd ik boos toen ik deelgenoot ge- maakt werd van de manier waarop Edmond Dantès van zijn liefje Mercedes en van zijn veelbelovende toekomst wordt beroofd! Later heb ik nog twee verschillende verfilmingen gezien, maar die riepen niet meer dat gevoel op dat ik bij de lezing had. Gelukkig had ik nog vele bladzijden te gaan en was er dus nog alle ruimte voor een vereffening. Die kwam er ook, al duurde het wel erg lang. Voor de eerste lezers gold dat des te meer. Het verhaal is na- melijk oorspronkelijk gepubliceerd als een vervolgverhaal in achttien delen, tussen de zomer van 1844 tot de winter van 1846. Ik kan me goed voor- stellen dat de lezers van het Journal des Débats smachtend uitkeken naar de volgende aflevering. Uitgebreid wordt verteld hoe Edmond eerst veertien jaar doorbrengt in een vreselijke gevangenis. Daar heb ik het romantische en waarschijnlijk niet realistische idee aan overgehouden dat je de tijd in de gevangenis zou kunnen gebruiken om allerlei kennis en vaardigheden op te doen. Bij Edmond was dat in ieder geval wel zo. Hij krijgt er ook de informa- tie over een grote schat die hem, nadat hij eenmaal was ontsnapt, in staat stelt het onrecht te wreken. Ook dat wordt zeer uitgebreid verteld. Lang- zaam maar zeker krijgt het steeds meer gestalte. Het is zoet uitgesponnen wraak, die het prettige gevoel oplevert dat het recht het wint. Het zoet heeft vooral ook te maken met het zuur, maar het komt niet in de plaats daarvan. Dat gevoel van boosheid over het onrecht mag je heilige