Gelezen, geleefd, gedeeld

55 heel veel commotie. Even heb ik gedacht: waarom zet ik jou toch op het spoor van dit boek? In die verzuchting schuilt de schoonheid van het verhaal, van wat leven en geloven kan betekenen. Want het is ook een prachtig verhaal over de veer- kracht van mensen, de kracht van het zoeken naar zin. De godsdienstige rituelen en verhalen houden de ziel vrij van geweld. Het blijven reciteren van Koranverzen en het blijven uitspreken van de islamitische gebeden doet niet alleen de hoofdpersoon, maar ook de anderen om hem heen geloven in de kracht van het volhouden. Het is ook een verhaal waarin de zintuigen een belangrijke rol spelen in het overleven: het leren luisteren naar de kleine gors, een zangvogeltje dat in Noord Afrika veel voorkomt. Het leren duiden van die zang, en op die manier je laten informeren. Het is ook vertrouwen op je geheugen, de opgeslagen beelden en verhalen. Je fantasie de vrije loop laten, om zo de donkere we- reld van opgeslagen licht te voorzien en ruimte te geven. Het boek Een verblindende afwezigheid van licht is een roman, die berust op lang verzwegen en ontkende feiten. 12 Op 10 juli 1971 deed een groep- je van tien hoge militairen op de verjaardag van de koning een poging tot een staatsgreep. Velen werden geëxecuteerd, anderen werden gevangen gezet in Kenitra. Op 7 augustus 1973 werden 62 man uit de gevangenis van Kenitra gehaald; nooit heeft iemand begrepen waarop de keuze van juist deze militairen berustte. Geblinddoekt werden ze per helikopter en vrachtwagen gebracht naar Tazmamart, gebouwd bij een voormalig Frans munitiedepot. De speciaal daarvoor gebouwde gevangenis bestond uit twee gebouwen met elk 29 cellen, waar zij voor altijd opgesloten werden, zonder enige vorm van proces of beroepsmogelijkheid, zonder enige mogelijkheid tot contact met de buitenwereld, met geen andere bedoeling dan hun lijden zo lang mogelijk te rekken. 13 Al die jaren, van 1971 tot in 1991, heeft de wereld niets geweten van Tazmamart. Tot in 1991 werd zelfs het bestaan van zo’n gevangenis ontkend: Tazmamart zou alleen in de verbeelding van vijanden van Marokko werkelijkheid zijn. Wie iets wist, zweeg uit angst voor het koninklijk hof waarvan de invloed reikte tot in alle uithoeken van het land, zelfs tot in Frankrijk. Dat er een eind aan deze bizarre gevangenschap is gekomen, waarbij 28 mensen het hebben weten te overleven, mag een wonder van gerechtigheid