Gelezen, geleefd, gedeeld

56 heten. Het is gelukt om berichten naar buiten te smokkelen, het is na enkele jaren mensen van buiten gelukt politieke diplomatieke druk uit te oefenen en te werken op eergevoel van hoogwaardigheidsbekleders. Het is het verhaal van mensen die er niet onder te krijgen zijn. Het verhaal doet denken aan andere wonderbaarlijke bevrijdingsgeschiede- nissen. Eeuwenoude verhalen, Bijbelse verhalen en verhalen uit onze eigen nabije geschiedenis. Ik denk aan verhalen van mensen die de concentra- tiekampen hebben kunnen overleven, de Jappenkampen, de verhalen van Edith Eger en Nelson Mandela. Verhalen die ons doen huiveren en doen ver- wonderen. Dat een mens hier doorheen kan gaan en op kan veren! Is het mensenwerk? Is het Gods werk? Wat is de rol van de duif in dit ver- haal? En het kleine zangvogeltje, dat kleine Noord-Afrikaanse gorsje? De schrijver heeft geen aanklagend essay geschreven, maar een roman die hij ‘de paradox van een overlevende’ noemt. Hij schrijft: “Een paradox vol- gens welke een mens des te beter aan zijn geplande dood zal ontsnappen naarmate hij er meer in slaagt zich geheel en al aan de wereld te onttrekken. Mijn roman probeert het traject te volgen van een man die zich, gedwongen afstand te nemen van de werkelijkheid buiten hem, weloverwogen en lucide aan een avontuur waagt dat mystieke (soefi)trekken vertoont, dat veronder- stelt dat de haat met wortel en tak uit het menselijk hart verwijderd wordt.” 14 Dat is volgens mij de kracht van literatuur: dat we verhalenderwijs zicht krijgen op wat er in onze tijd en onze mentaliteit gaande is. Waarin het he- dendaagse kwaad schuilt. Waar het goede gebeurt. Er wordt taal gegeven aan gevoelens, aan afgronden en vergezichten, aan het landschap van de ziel. En in dit boek aan religieuze rijkdom. Het brengt me als gelovige bij woorden uit Psalm 97: U die de Heer bemint: haat het kwade. Hij behoedt het leven van wie hem trouw zijn, uit de greep van de goddelozen bevrijdt hij hen. Licht is uitgezaaid voor de rechtvaardige, vreugde voor de oprechten van hart. Verheug u, rechtvaardigen, in de Heer, en breng hulde aan zijn heilige naam.